Pressboki

Mówi Jerzy Hoffman

"Nie jest godzien sprawowania władzy ten, kto tej władzy nadużywa" Wincenty Kadłubek - XIII wiek

Wielokrotnie wspominałem, że gdybym nie był filmowcem, to najprawdopodobniej zostałbym historykiem. Kocham historię, przede wszystkim historię Polski - znalazło to odzwierciedlenie w mojej twórczości filmowej inspirowanej dziełami literackimi. Z pomysłem ekranizacji "Starej baśni" nosiłem się od dawna. Pierwszą próbę podjąłem wkrótce po realizacji "Potopu", kiedy to - z wiadomych względów politycznych - nie mogłem jeszcze marzyć o sfilmowaniu "Ogniem i mieczem". Scenariusz był wierną adaptacją powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego. Nie udał się.

Narracja i dramaturgia powieściowej "Starej baśni" jawią się dzisiaj anachronicznie. Kraszewski nie jest pisarzem klasy Sienkiewicza. Nie stworzył tak barwnych postaci jak autor "Trylogii", nie miał takiego jak on poczucia dramaturgii i umiejętności budowania wartkiej akcji. Toteż scenariusz filmowy "STARA BAŚŃ - kiedy słońce było bogiem", który napisaliśmy z Józefem Henem, nie jest wierną adaptacją powieści. Ma własną samodzielną dramaturgię. Motywy zaczerpnięte u Kraszewskiego przeplatają się ze scenami zbudowanymi na kanwie podań, legend i wyobraźni autorów. Wątek "makbetowski" (Popiel - Makbet), który zauważyła już współczesna Kraszewskiemu krytyka, został mocno wyeksponowany, dzięki czemu film stał się bardziej uniwersalny. Przenosimy widza w świat magii i guseł pogańszczyzny, w którym bogowie mają wpływ na ludzkie namiętności - miłość, nienawiść, żądze władzy. "Stara Baśń - kiedy słońce było bogiem" nie jest podręcznikiem historii. Jest baśnią. Mitem. Jak w każdym micie toczy się tu walka dobra ze złem. I jak w każdej baśni dobro, choć z wielkim trudem, zwycięża. - Jerzy Hoffman

O filmie

Pierwszy scenariusz "Starej Baśni", bardzo wierny Kraszewskiemu, powstał dwadzieścia lat temu, jednak nie został zrealizowany. Dziś Jerzy Hoffman wraz z Józefem Henem postanowili odejść od Kraszewskiego: z wielu wątków zrezygnowali, część przekształcili, niektóre stworzyli.

Czas realizacji filmu "STARA BAŚŃ - kiedy słońce było bogiem" zaplanowano na 637 dni. Prace przygotowawcze trwały od 4 marca do 25 sierpnia 2002 r. W tym czasie skompletowano grupę zdjęciową, wybudowano dekoracje filmowe i przygotowano niezbędne do produkcji filmu środki inscenizacyjne.

Zdjęcia do filmu trwały 54 dni: od 26 sierpnia do 30 października 2002 r. Rozpoczęły się w Rogalinie koło Poznania, gdzie znajdują się słynne tysiącletnie dęby. Następnie ekipa przeniosła się na stary szlak piastowski, do Biskupina i w jego okolice, gdzie wybudowano wszystkie obiekty zdjęciowe. Na terenie Muzeum Archeologicznego w Biskupinie powstał gród i wieża Popiela oraz zagroda kmiecia Wisza. W lasach Ziemi Pałuckiej, niedaleko Gąsawy, wybudowano pogański chram Świętowita i chaty rybackie. Wiele scen nakręcono w naturalnym plenerze: nad przepięknymi jeziorami i w okolicznych lasach.

Scenografię do filmu przygotował Andrzej Haliński, kostiumy - Magda Tesławska i Paweł Grabarczyk, nad militariami i końmi czuwał Tomasz Biernawski. Muzykę skomponował Krzesimir Dębski. Operatorami obrazu byli: Paweł Lebieszew - twórca zdjęć m.in. do "Cyrulika syberyjskiego" Nikity Michałkowa - i Jerzy Gościk. Całość zmontował Cezary Grzesiuk, który pracował z Jerzym Hoffmanem także przy "Ogniem i mieczem". Za dźwięk odpowiadał Piotr Knop, a produkcją kierował Józef Jarosz.

Role główne w filmie kreują: Michał Żebrowski (Ziemek), Marina Aleksandrowa (Dziwa), Bohdan Stupka (Popiel), Małgorzata Foremniak (Księżna), Daniel Olbrychski (Piastun), Jerzy Trela (Wizun), Ewa Wiśniewska (Jarucha), Anna Dymna (Jaga), Katarzyna Bujakiewicz (Mila), Maciej Kozłowski (Smerda), Ryszard Filipski (Wisz) i Andrzej Pieczyński (Znosek). Montaż i udźwiękowienie zakończono w marcu br. Czas emisji filmu wynosi 1 godzinę 47 minut.

Producentami filmu są Jerzy R. Michaluk i Jerzy Hoffman - Zodiak Jerzy Hoffman Film Production, natomiast współproducentami: Telewizja Polska S.A., Syrena Entertainment Group Sp. z o.o. (także dystrybutor filmu) i Agencja Produkcji Filmowej. Film powstał przy współpracy Kredyt Banku S.A.

Uroczysta premiera odbędzie się 15 września w Sali Kongresowej w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie, a 19 września film wejdzie, w minimum 70 kopiach, na ekrany kin w całej Polsce.

Przed ekranizacją "Starej baśni"

75 proc. Polaków wie, kim jest Jerzy Hoffman, 71 proc. widziało film "Ogniem i mieczem ", 70 proc. chciałoby zobaczyć film o najdawniejszych dziejach Polski - taki jest wynik badania przeprowadzonego w lutym 2002 r. przez firmę Ipsos-Demoskop dla Zodiak Jerzy Hoffman Film Production.

Jerzy Hoffman jest w Polsce osobą bardzo znaną: 81 proc. respondentów twierdzi, iż zna nazwisko Jerzego Hoffmana. Częściej znają nazwisko Jerzego Hoffmana osoby z wykształceniem wyższym (96 proc.). 75 proc. Polaków wie, że Jerzy Hoffman jest reżyserem filmowym.

"Ogniem i mieczem " okazało się być najpopularniejszą spośród ostatnich ekranizacji. Choć czytamy mało - aż 79 proc. osób zadeklarowało, iż w ciągu ostatnich sześciu miesięcy nie przeczytało żadnej książki beletrystycznej - to być może dlatego właśnie bardzo chętnie oglądamy ekranizacje klasyki literatury polskiej. Spośród ostatnich ekranizacji największym powodzeniem cieszyło się "Ogniem i mieczem " Jerzego Hoffmana: tę ekranizację obejrzało aż 71 proc. Polaków. Nieco mniej, bo 55 proc. osób obejrzało "Pana Tadeusza " Andrzeja Wajdy, 35 proc. "Quo Vadis " Jerzego Kawalerowicza i 9 proc. "Wiedźmina " Marka Brodzkiego. Osobom, które widziały więcej niż jeden film, najbardziej podobała się ekranizacja "Ogniem i mieczem " (54 proc.), znacznie rzadziej wskazywano na "Pana Tadeusza " (22 proc.).

Aż 70 proc. Polaków chciałoby obejrzeć film o najdawniejszych dziejach Polski. Filmem o pradziejach Polacy są zainteresowani bez względu na wiek, poziom wykształcenia, dochód, miejsce zamieszkania i pozycję zawodową. Na pytanie, czy chcieliby obejrzeć wersję filmową "Starej baśni " Kraszewskiego, 57 proc. respondentów odpowiedziało twierdząco. Częściej ekranizacją "Starej baśni " są zainteresowane osoby z wyższym wykształceniem. 27 proc. deklaruje brak zainteresowania taką ekranizacją, zaś 16 proc. nie ma na ten temat zdania.

Badanie przeprowadzono między 8 a 11 lutego 2002 r. na reprezentatywnej losowo-kwotowej próbie 1000 Polaków w wieku 15 i więcej lat. Statystyczny błąd oszacowań dla tej liczebności pozostaje nie większy niż (+/-) 3,2% na poziomie ufności 0,95.

Streszczenie

Akcja filmu "Stara baśń - kiedy słońce było bogiem" toczy się w IX wieku. Tereny przyszłej Polski zamieszkują liczne plemiona słowiańskie. Każde plemię ma swoich bogów. Panuje okrutny książę Popiel, którego według legendy zjadły myszy. Książę podjudzany przez żonę - poprzez intrygi i zbrodnie pragnie zapewnić sukcesję swemu synowi. Dowódca drużyny księcia - Piastun, w proteście opuszcza władcę. Popiel wysyła za nim pościg.

Od śmierci ratuje Piastuna - Ziemowit Piastowic - młody myśliwy i wojownik, który po latach spędzonych wśród Wikingów powrócił na ojcowiznę. Ziemowit zakochuje się z wzajemnością w Dziwie, córce bogatego kmiecia Wisza. Chce pojąć ją za żonę, lecz piękna Dziwa została przeznaczona bogom, ma zostać kapłanką w świątyni. Popiel morduje ojca Dziwy. Matka idzie za mężem na stos. Dziewczyna wierzy, że jest to kara bogów za to, że pokochała; toteż gdy w świętą noc kupały Ziemowit próbuje ją porwać, rani go i ucieka do świątyni. Zbrodnie Popiela wywołują bunt ludu. Piastun i Ziemowit stają na czele powstania. Za namową księżnej Popiel wzywa na pomoc Wikingów. Walka z najazdem kończy się, gdy Ziemowit w pojedynku zabija wodza Wikingów. Popiel musi bronić się sam - chroni się w wieży swego grodu. Księżna truje wszystkich niezdolnych do walki. Syn Popiela umiera po zjedzeniu resztek zatrutej kaszy. Księżna wpada w obłęd. Zapasy zboża zjadają myszy. Popiel przeklina bogów i ginie rażony piorunem. Kmiecie obierają Piastuna na księcia. Ziemowita Piastowica na jego następcę. Przebłagani bogowie oddają Ziemowitowi Dziwę. Ich prawnuk Mieszko wprowadził do Polski chrześcijaństwo.

Wydarzenia okołofilmowe

Muzeum w Brodnicy

Stroje, broń i rekwizyty z filmu "STARA BAŚŃ - kiedy słońce było bogiem" w reżyserii Jerzego Hoffmana - taki tytuł nosiła wystawa zorganizowana przez Muzeum w Brodnicy we współpracy z producentem filmu i Kredyt Bankiem S.A. Uroczyste otwarcie wystawy w piwnicach brodnickiego zamku (ul. Zamkowa 1) miało miejsce 20 grudnia 2002 r. Ekspozycję zamknięto w kwietniu 2003 r.

Muzeum Archeologiczne w Biskupinie

W Muzeum Archeologicznym w Biskupinie do końca marca 2003 roku prezentowana była ekspozycja rekwizytów oraz wystawa fotograficzna dokumentująca "dzień powszedni ekipy realizatorskiej" na planie zdjęciowym "Starej baśni". Właśnie w Biskupinie wybudowano i zlokalizowano większość obiektów zdjęciowych m.in. dwór Popiela, wieżę, w której zjadły go myszy i zagrodę bogatego kmiecia Wisza.

Muzeum Kinematografii w Łodzi

Stroje, broń, rekwizyty, ale także elementy scenografii - dekoracji i budowli z filmu (m.in. Chram Świętowita, fragmenty Dworu Popiela i zagrody Mirsza) są prezentowane na wystawie plenerowo-wnętrzowej "STARA BAŚŃ - kiedy słońce było bogiem - KULISY FILMU" w Muzeum Kinematografii w Łodzi. Uroczyste otwarcie wystawy z udziałem reżysera, aktorów i realizatorów filmu oraz dziennikarzy odbyło się 19 maja. Wystawę będzie można oglądać do końca 2003 roku.

Dni Historii Płocka, 7-8 czerwca 2003 r. 7 czerwca Jerzy Hoffman był specjalnym gościem obchodów "Dni historii Płocka". Reżyser spotkał się z władzami i mieszkańcami miasta.

II Mazowiecki Festiwal Historyczny "Wikingowie i Wenedzi", 13 - 15 czerwca br.

Organizatorem Festiwalu było bractwo Jomsborg Vikings Hird, kultywujące wczesnośredniowieczne tradycje drużyn wojowników wikińskich. Duża grupa Wikingów wzięła udział w realizacji filmu Jerzego Hoffmana. Na Festiwalu w sobotę 14 czerwca - zagościli: reżyser, aktorzy i realizatorzy filmu. W programie Festiwalu znalazły się: pokazy walk, wystawa rękodzieła, spotkania realizatorów i aktorów z publicznością.

Muzeum Karykatury w Warszawie

7 września w Muzeum Karykatury zostanie otwarta wystawa pt. "STARA BAŚŃ na wesoło", na której zaprezentowane będą humorystyczne zdjęcia z planu filmowego - autorstwa Zenona Żyburtowicza oraz prace najlepszych polskich karykaturzystów przedstawiające karykatury aktorów i realizatorów filmu.

10 września 2003 roku pokaz prasowy filmu oraz konferencja prasowa z udziałem realizatorów i aktorów

15 września 2003 roku uroczysta premiera filmu "STARA BAŚŃ - kiedy słońce było bogiem" w Sali Kongresowej Pałacu Kultury i Nauki

19 września 2003 roku film wchodzi do szerokiej eksploatacji w kinach na terenie całego kraju

16.09.2003 uroczysta premiera regionalna w Bydgoszczy woj. kujawsko-pomorskie

17.09.2003 udział filmu w konkursie XXVIII Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni oraz uroczysta premiera regionalna w Gdańsku

18.09.2003 uroczysta premiera regionalna w Poznaniu

19.09.2003 uroczysta premiera regionalna w Łodzi

20.09.2003 udział filmu i ekipy w uroczystym zakończeniu Festiwalu w Gdyni, uroczysta premiera regionalna w Krakowie

22.09.2003 uroczysta premiera regionalna w Olsztynie

27.09.2003 uroczysta premiera regionalna w Biskupinie - Żnin (miejsce realizacji zdjęć)

4.10. - 5.10.2003 uroczysta premiera w Gładyszowie k/Gorlic z okazji Dni Huculskich