Pressboki

Isabel Coixet o filmie

Sekrety słów

Ktoś kiedyś powiedział, że każdy kto posiada życie wewnętrzne, wiedzie już życie podwójne. Słowa, jak ławice ryb, kręcą się po głowie i cisną na usta. Chcą zostać usłyszane. Czasami jednak gubią się po drodze do gardła. To film o słowach, które zbyt długo błąkały się w ciszy (nieporozumieniach, pomyłkach i bólu) i gdy już zaczną się wylewać, nikt nie może ich powstrzymać.

Milczące słowa

Hanna żyje w ciszy. Nie słyszy, lecz to często okazuje się jej największą bronią przeciwko światu. Dla Josefa rozmowa, pełna ironii i humoru, jest jedynym ratunkiem przed popadnięciem w szaleństwo. Spotkanie i nieuniknione zbliżenie, jakie następuje między pielęgniarką i pacjentem, ukażą nieznaną im dotąd stronę rzeczywistości. Razem posiądą zadziwiająca umiejętność wczuwania się w cudze dylematy – empatię, która pozwoli zburzyć dzielącą ich ścianę ciszy i cynizmu.

Zdjęcia na morzu

11 lat temu trafiłam na platformę wiertniczą przy wybrzeżu Chile. Od tego czasu wymyślałam historie, które mogłyby się tam wydarzyć. To fascynujące miejsce, stworzone przez człowieka na środku morza - mikrokosmos skupiający ludzi różnych narodowości. Ułożyli razem zestaw zasad, dzięki którym mogą przeżyć i pracować razem w ekstremalnych warunkach. Mogą zginąć z wychłodzenia, wiatr może znieść ich pokładu, a w upale (a, proszę mi wierzyć, w maszynowni zawsze panuje skwar) czują się jak postaci z obrazów El Bosco. Do tego wciąż słychać monotonny huk. Łatwo się poślizgnąć, na pokładzie wszędzie widać kałuże smaru, wilgoć daje się wszystkim we znaki. Czasami nie ma łączności ze światem. Poczucie odosobnienia jest bardzo silne. Gdy wracamy na ląd, mamy wrażenie, że wszyscy inni zniknęli, a na ulicach, w parkach i domach nie spotkamy żywej duszy. Trudno o lepsze miejsce, żeby opowiedzieć tę historię.

Postaci

Sarah Polley (Hanna) Napisałam rolę Hanny z myślą o Sarze Polley, z którą pracowałam nad „Moim nowym życiem”. Podziwiam jej nadzwyczajną zdolność przemiany, dzięki której potrafi być jednocześnie opryskliwa i czuła, wrażliwa i silna, odpychająca i urocza. Powierzyłam jej trudną rolę, bo nie mogła korzystać ze zbyt wielu wskazówek. Właściwie nie wiemy, skąd pochodzi ta kobieta i kim tak naprawdę jest. Sarah wcieliła się w Hannę niejako z zamkniętymi oczami. Podeszła do tej roli z pasja, która niejednokrotnie odbierała mowę całej ekipie.

Tim Robbins(Josef) Gdy skończyłam pisać scenariusz „Życia ukrytego w słowach”, coś podszepnęło mi : „Teraz trzeba tylko przekonać Tima Robbinsa, żeby zagrał Josefa”. Tim jest, moim zdaniem, jednym z najlepszych aktorów swojego pokolenia, a jednocześnie wielkim reżyserem i wspaniałym człowiekiem. Josef jest złożoną postacią, doznał poparzeń i stracił wzrok, ale największą walkę toczy z własnym sumieniem. Dzięki Timowi postać ta nabrała zaskakująco dużo delikatności i humoru.

Javier Cámara(Simon) Simon pochodzi z Hiszpanii. To kucharz, który marzy o własnej, luksusowej restauracji, w której serwowałby suflety z serem, wołowinę w bazylii i lody mascarpone. Na platformie jego talent kulinarny nie jest doceniany. Simon jest idealistą, który w kreacji Javiera urzeka humanizmem i wielką nadzieją. Dzięki niemu Hanna otwiera się na świat, a dzięki Javierowi Simon na długo pozostanie w pamięci widzów.

Julie Christie (Inge) Cóż można o niej powiedzieć nowego? Fantastycznie wcieliła się w Inge Genefke, idealnie oddaje jej gesty, akcent i srogość, za którymi kryje się wielkie oddanie sprawom drugiego człowieka. Jej udział w naszym przedsięwzięciu był wielką nobilitacją. Nigdy nie spotkałam kobiety młodszej duchem.

John Berger o filmie

Gdy oglądam film, nie myślę o grze aktorów czy o plenerach. Bohaterów określa ich styl życia, a ich (i nasze) słabości biorą się z doświadczenia, jakie przynosi życie. Dystans, jaki dzieli historię i prawdziwe życie, jest nieznaczny. Przypominają mi się filmy Rosselliniego i de Sici, kręcone w powojennych Włoszech. Kino pokazuje świat inaczej, z punktu widzenia estetyki obrazu filmy te kojarzą się z renesansowym malarstwem, np. Mantegną. Jednym z motywów przewijających się w filmie jest jedzenie i przyjemność, jaką daje gotowanie. Kolejnym motywem jest dowcip, który pojawia się w chwili, gdy wszystko inne zawodzi. Oba elementy przypominają nam, że życie może być dla nas darem. Na platformie żyje gęś, którą częściowo oswoił oceanolog, zajmujący się pomiarem siły fal morskich. To dobry znak. Film ukazuje pragnienie człowieka, chcącego się przekonać, że życie jest jednak darem. Niepotrzebnie używam wielkich słów – proszę się wsłuchać w małe słowa, które padają w filmie. Starczą za całe wytłumaczenie.

Film pomyślano jako coś więcej niż przypowieść o męczeństwie. Ile obrazów poświęcono temu tematowi na przestrzeni wieków? Mnóstwo. W świecie takim, jakim go widzą bogaci i media, pozostające pod ich kontrolą, nie ma jednak miejsca na męczeństwo. Zastąpiło je wyzwolenie: od bólu i przemocy. Komfort ten zapewniają pieniądze, a w drugiej kolejności złudzenia, jakie dają przedmioty, którymi się otaczamy. W tym filmie nie ma miejsca na wyzwolenie i dlatego utożsamiamy się z jego bohaterami. Nie chcemy jednak hołubić cierpienia. Pokazujemy, że może ono prowadzić do wspólnego zbawienia. Nie ma w tym nic trywialnego czy przemądrzałego. To odwieczna prawda, którą poznają ci, którzy niewiele znaczą.

Poparzony, ociemniały robotnik (Tim Robbins), ucierpiał próbując ratować życie kolegi-samobójcy. W zetknięciu z jego cierpieniem i samotnością Hanna odzyskuje niewinność, którą wcześniej brutalnie jej odebrano. Te dwa imiona – Josef i Hanna – wypełniają całą wieczność. Wietnamczyk Le Thi Diem Thuy pięknie kiedyś napisał: „Zachowuj pokorę słowa, niech pamiętają, że świat nie zrodził się ze słów, lecz z bliskości dwóch ciał – jedno łka, drugie śpiewa”.