Pressboki

Aktorzy

ED HARRIS (Ludwig van Beethoven)

Obecnie pracuje nad filmem Gone Baby, Gone, którego reżyserem i autorem scenariusza jest Ben Affleck. Niedawno zobaczyć go można było w nominowanym do wielu nagród (w tym do Oskara, Złotego Globu i Złotej Palmy) filmie Historia przemocy Davida Cronenberga. Wystąpił też w filmie Oby do wiosny z Zooey Deschanel. Harris otrzymał też niedawno nominację do nagrody Emmy dla najlepszego aktora za rolę w miniserialu Empire Falls.

W 2004 roku aktor pokazał swoje możliwości i wszechstronność prezentując się w trzech odmiennych rolach w filmach Michaela Tollina Radio, obok Cuby Goodinga Jr., w ekranowej adaptacji powieści Phillipa Rotha Piętno u boku Nicole Kidman i Anthony’ego Hopkinsa, a także w komedii Buffalo Soldiers , partnerując Joaquinowi Phoenixowi.

W roku 2003 Harris otrzymał czwartą już w karierze nominację do Oskara, oraz nominacje do Złotego Globu i BAFTA dla aktora drugoplanowego za rolę w filmie Godziny. Wcześniej otrzymał także nominację do Oskara za główną rolę w filmie Pollock, będącym jednocześnie jego szeroko chwalonym debiutem reżyserskim.

Inne filmy, w których można było podziwiać aktora, to między innymi: Piękny umysł, Mamuśka, Truman Show (za który to występ otrzymał nominację do Oskara i zdobył Złoty Glob dla najlepszego aktora drugoplanowego), Apollo 13 (nominacje do Oskara i Złotego Globu oraz nagroda dla najlepszego aktora drugoplanowego od Screen Actors Guild), Pierwszy krok w kosmos, Firma, Twierdza, Szalony Megs, czy Głębia.

Wśród ról telewizyjnych warto wymienić: Ostatniego niewinnego, W matni wyborów oraz Purpurowego jeźdźca (za ten ostatni film Ed Harris wraz z żoną, Amy Madigan, współproducentką i odtwórczynią jednej z głównych ról w filmie, nagrodzeni zostali prestiżową Western Heritage Wrangler Award dla doskonałego telewizyjnego filmu fabularnego).

Harris zadebiutował na deskach teatralnych w Fool for Love Sama Sheparda, za którą to rolę otrzymał nagrodę Obie. Wystąpił też w innych przedstawieniach teatralnych, między innymi Simpatico, które przyniosło mu nagrodę Lucille Lortel dla najlepszego aktora.

DIANE KRUGER (Anna Holtz)

Na skalę międzynarodową dała się poznać jako najpiękniejsza kobieta świata, Helena w Troi Wolfganga Petersena, grając u boku Brada Pitta, Erica Bany i Orlando Blooma. Potem oglądać ją było można w Skarbie narodów, przygodowym filmie o poszukiwaniu siedemnastowiecznego skarbu, gdzie partnerowała Nicholasowi Cage’owi. Zagrała także w thrillerze Apartament tajemniczą ukochaną Josha Hartnetta.

Urodzona i wychowana w Niemczech uczyła się w szkole baletowej w Berlinie. Potem przeprowadziła się do Paryża i została modelką. Luc Besson zasugerował jej studia w Ecole Aleuron, gdzie Kruger rozpoczęła naukę aktorstwa i gdzie otrzymała szkolną nagrodę Classe Libre dla najlepszej aktorki.

Karierę rozpoczęła w 2003 roku w niezależnym filmie Zawód morderca obok Dennisa Hoppera i Christophera Lamberta. Potem zagrała w francuskim obrazie Mon Idole, który otrzymał nominację do nagrody Cezara. W 2003 roku Kruger otrzymała nagrodę na festiwalu w Cannes dla „kobiecego odkrycia roku”.

Obecnie mieszka w Paryżu. Pracuje nad kolejnymi produkcjami, pośród których znajdują się Goodbye Bafana z Josephem Fiennesem oraz Brygady tygrysa. W 2005 roku zagrała główną rolę w filmie Frankie – opowieści o modelce, a także w Joyeux Noel.

MATTHEW GOODE (Martin Bauer)

Matthew Goode zadebiutował w filmie South – biografii Geralda Brennana, wyreżyserowanej przez Fernando Colomo. W Córce prezydenta, zagrał główną rolę męską u boku Mandy Moore; Zagrał też we Wszystko gra w reżyserii Woody’ego Allena ze Scarlett Johansson, Jonathanem Rhysem-Myersem i Emily Mortimer. Niedawno można go było zobaczyć w jednej z głównych ról w komedii romantycznej Gry weselne obok Piper Perabo.

Goode występował w wielu filmach telewizyjnych, między innymi w Pannna Marple: morderstwo odbędzie się. Jest również aktorem teatralnym. Na scenie zagrał między innymi rolę Ariel w Burzy – napisaną jako postać kobiecą.

Studiował aktorstwo na uniwersytecie w Birmingham, gdzie wielu nauczycieli wywodzi się z prestiżowej Rogal Shakespeare Company, a także teatr klasyczny w London Weber Douglas Academy.

RALPH RIACH (Arcyksiążę)

Rozpoczął karierę aktorską w wieku 45 lat. Wcześniej pracował jako architekt, cieśla i prowadził własny teatr. W 1984 roku zapisał się na studia aktorskie w Glasgow i został najstarszym tamtejszym studentem. Od tej pory pojawił się w dziesiątkach filmów i programów telewizyjnych, między innymi w Gdy los się uśmiecha, Joanna D’Arc, Pierwsze rozczarowanie, Waleczne serce.

Pośród ról telewizyjnych wymienić warto te w Quito Ugly One Morcing czy Opowieściach kantereberyjskich.

JOE ANDERSON (Karl van Beethoven)

Zadebiutował w 2004 roku w filmie Lęk. Niedługo będzie go można zobaczyć w kręconym właśnie Little Box of Sweets oraz w thrillerze romantycznym Silenie Becomes Sou obok Alicii Silverstone.

Anderson był studentem fotografii w Richmond, zanim rozpoczął studia aktorskie w Weber Douglas Academy w Londynie, gdzie nauczycielem był Miles Anderson.

BILL STEWART (Rudy)

Jego twarz stała się rozpoznawalna dzięki licznym rolom filmowym i telewizyjnym. Na dużym ekranie można go było zobaczyć w: Ryszardzie II; Annie i królu; Tomie i Thomasie oraz 101 dalmatyńczykach.

Produkcje telewizyjne w których zagrał to: Inspektor rządowy, Henryk V, The Scarlet Pimpernel.

IX Symfonia: Symfonia radości, miłości, geniuszu

„W czasach, kiedy IX Symfonia miała mieć swoja premierę Beethoven przestał cieszyć się względami wiedeńskiej publiczności.” – mówi konsultant muzyczny, Piotr Kamiński. - Minęły lata odkąd zaprezentował poprzednią symfonię i słuchacze nie byli już tak zainteresowani muzyką instrumentalną. Jednak kompozytor przekornie dodał partie śpiewane do symfonii, co było jednocześnie skandalem, ale i magnesem dla publiczności. Dziewiąta Symfonia była pierwszą trwająca ponad godzinę, a jej premiera stała się jednym z największych powrotów w historii.”

„Wiedeńczycy byli wyrafinowani, wykształceni muzycznie. Byli publicznością, której niełatwo zaimponować.” – dodaje Christopher Wilkinson. „A zostali powaleni na kolana.”

Mistrz

„Beethoven to jedna z tych postaci „większych niż życie, o których można powiedzieć: Wszystko, co słyszeliście jest prawdą lub przynajmniej większość z tego” – wyjaśnia reżyserka, Agnieszka Holland. „Zmienił znaczenie muzyki, łamał zasady, konwencje… a także nerwy wielu z tych, którzy z nim pracowali.”

Porywczy, wspaniały, hojny, nieprzejednany, choć wrażliwy na innych Beethoven, rządził w kulturalnym środowisku Europy pierwszej połowy XIX wieku. W przeciwieństwie do wspaniałych poprzedników, takich jak Mozart, Beethoven zdobył sławę jeszcze za życia.

„Beethoven był pierwszym niezależnym muzykiem.”- mówi scenarzysta Christopher Wilkinson. „Komponował na własnych warunkach. Nie był, jak jego poprzednicy, zależny od opłacających ich Kościoła lub rodziny królewskiej. Wierzył, że talent powinien być ceniony niezależnie od powiązań rodzinnych czy tytułów. Dość radykalne stwierdzenie jak na owe czasy.”

Dobrze znany cytat z „Życia wielkich kompozytorów” Harolda C. Shoenberga mówi, że gdy Mozart znalazł się na peryferiach arystokracji, Beethoven „wykopał drzwi, wdarł się tam i zadomowił.”

Ed Harris opowiada: „To największy muzyk, jaki kiedykolwiek stąpał po ziemi. Płynęła w nim wielka moc i cierpiał niewyobrażalne katusze starając się spisać swoje doświadczenia, otwarcie i szczerze.”

Po sukcesie premiery Symfonii, mając znów Wiedeń u stóp, Beethoven rozpoczął pisanie późnych kwartetów smyczkowych, całkiem nowej i skomplikowanej formy muzycznej, którą określał jako most do nowego typu muzyki. W jednej z najbardziej wyrazistych scen filmu, Beethoven wyjaśnia Annie, że Bóg żyje nie w głowach czy duszach ludzi, ale w ich wnętrznościach.

„Ostatni okres jego życia jest niezwykle intensywny. Dociera w tak głębokie miejsca, że niszczy sobie zdrowie.” – opowiada Agnieszka Holland. „Z cierpienia tego najboleśniejszego okresu jego życia zrodziła się jego najtrudniejsza i najpiękniejsza muzyka. Aby ją zrozumieć, trzeba podchodzić do niej w bardziej wyrafinowany sposób. Staramy się być wierni jego biografii, jednocześnie stosując niezbędne artystyczne zabiegi. W scenariuszu pojawia się i tragizm, i komizm, a także pokazany jest wpływ artysty na historię, sposób, w jaki zmienił postrzeganie geniuszu oraz relacje kompozytora ze społeczeństwem.”

Ed Harris mówi: -„Jego siła była imponująca. Był chory, głuchy, niesamowicie samotny, a jednak czuł, że musi z siebie wydobyć tę muzykę. I czynił to aż po dzień śmierci. A męczący go przemożny smutek był czystym pięknem”. Jak wyznaje Beethoven w filmie: „Samotność jest moją religią”.

Chęć zaprezentowania widzom późnych kwartetów smyczkowych była jednym z powodów, dla których Rivele i Wilkinson napisali scenariusz. Ci dwaj zainteresowani byli spisaniem opowieści o słynnym kompozytorze już na początku lat dziewięćdziesiątych, zamierzając skupić się na ostatnich latach życia artysty. (Poprzedni film o Beethovenie „Wieczna miłość” opowiadał o związku kompozytora z nieznaną kobietą we wcześniejszym okresie jego życia.)

Rivele opowiada: - „Ostatnie jego prace są najbardziej wysublimowane i najtrudniejsze w odbiorze pośród całej jego muzyki. To język, jaki wymyślił, by pokazać duchowy świat, w jakim żył. Chcieliśmy stworzyć dramat, który pomógłby przedstawić słuchaczom tę niesamowitą muzykę w taki sposób, żeby mogli ją odpowiednio docenić.”

Twórcy

AGNIESZKA HOLLAND - reżyseria

Urodziła się w Warszawie, ale wyjechała na studia reżyserskie do Czechosłowacji, do Pragi. Karierę reżyserską rozpoczęła asystując Krzysztofowi Zanussiemu. Jej mentorem był Andrzej Wajda. Napisała z Wajdą kilka scenariuszy nim sama zajęła się reżyserowaniem. Wkrótce jej obrazy zaczęły zdobywać nagrody na wielu festiwalach (Cannes 1980; Gdańsk, Berlin 1981; Montreal 1985, 1987; Złoty Glob w 1991 roku).

Pośród filmów nakręconych w amerykańskich studiach znalazły się Tajemniczy ogród; Plac Waszyngtona z Jennifer Jason Lee i Albertem Finney’em; Całkowite zaćmienie – opowieść o życiu, twórczości i trudnym związku Artura Rimbaud i Paula Verlaina, gdzie główne role zagrali Leonardo DiCaprio i David Thewlis.

W Europie Agnieszka Holland nakręciła wiele filmów, między innymi: Olivier, Olivier, Zabić księdza, czy Gorączkę.

W 1986 roku otrzymała nominację do Oscara za najlepszy film obcojęzyczny Gorzkie żniwa – historię opowiadającą o Śląsku w czasach drugiej wojny światowej, w którym zagrała Armin Mueller - Stahl. Ponownie nominację w tej samej kategorii otrzymała w 1990 roku za film Europa, Europa z Julie Delpy i Marco Hofschneiderem.

CHRISTOPHER WILKINSON, STEPHEN RIVELE - scenariusz, produkcja

Obydwaj panowie współpracowali wcześniej przy tworzeniu scenariusza do nagrodzonego Oscarem filmu Nixon wyreżyserowanego przez Olivera Stone’a. Wspólnie napisali też scenariusz do biograficznej opowieści Ali, w której zagrał Will Smith. Twórcy pracują obecnie nad kilkoma nowymi projektami, między innymi Houdini dla Anga Lee, Sin sof the Father dla Jima Sheridana i Kleopatra dla Taylora Hackforda.

Stephen Rivele jest również autorem kilku książek. Wśród nich A Book of Days powieści o pierwszych krucjatach, a także bestsellerowej opowieści o mafii The Plumber.

ASHLEY ROWE - zdjęcia

Pracował przy filmach: Alfie z Judem Low, Dziewczyny z kalendarza z Hellen Mirren i Córka prezydenta. Jest autorem zdjęć do thrillera z Demi Moore Półmrok i do Afery naszyjnikowej z Hillary Swank, a także do Miasta nadziei z Colinem Firthem.

Rowe otrzymał nagrodę BAFTA za film One Full Moon, a także za produkcję BBC Om Edwards. Nagrodzono go także Evening Standard Award za wkład artystyczny i osiągnięcia techniczne za cztery filmy z 1998 roku: The Woodlanders, Szalona kapela, Okrągły tydzień i The Governess.

CAROLINE AMIES - scenografia

W jej dorobku znajdują się takie filmy jak Lawendowe wzgórze, Zgromadzenie, Ostatni wrzesień, Dziewczyny z farmy, Tajny agent czy Strach przed ciemnością. Jest także autorką dekoracji do wielu produkcji telewizyjnych.

JANY TEMIME - kostiumy

Jest między innymi autorką projektów kostiumów do ostatnich części serii Harrego Pottera, a także Bridget Jones: W pogoni za rozumem, A Family Men oraz oskarowych filmów: Charakter i Ród Antonii. Za kostiumy do telewizyjnej produkcji House of America otrzymała nagrodę BAFTA.

Uczennica

Dzień przed premierą IX Symfonii Beethovena, a niektóre partie wciąż nie są rozpisane. Wydawca muzyczny Wenzel Schlemmer (Ralph Riach) potrzebuje pilnie kopisty, który dokończy pracę. Młodziutka Anna Holtz może zająć się tym od razu, ale jest kobietą. Schlemmer nie ma jednak wyboru i zatrudnia dziewczynę, której zależy na tym, żeby pokazać słynnemu kompozytorowi swoje prace.

Od pierwszego spotkania Beethoven stara się zniechęcić ambitną studentkę mówiąc: „Kobieta kompozytorka jest jak pies chodzący na tylnych łapach. Nigdy nie będzie tego robił dobrze, ale i tak każdy dziwi się, że w ogóle jest w stanie to robić.”

Niezrażona tym Anna dzielnie wkracza w fascynujący świat kompozytora, asystując przy jego energicznych wysiłkach artystycznego przekazania najgłębszych pokładów talentu i wewnętrznej wrażliwości. To doświadczenie wyraźnie odmieni jej los i życie.

„W tych czasach kobiety rzadko robiły karierę. Opuszczenie rodziny i wyjazd z rodzinnego miasta, żeby uczyć się komponowania, był szalenie odważnym przedsięwzięciem.” – opowiada Diane Kruger. „Anna nie boi się stanąć przed Beethovenem, choć oczywiście onieśmiela ją tak ważna postać.”

Widzowie wchodzą w wewnętrzną cichą samotnię życia Beethovena patrząc na nią oczami Anny Holtz, fikcyjnej postaci stworzonej na wzór osób pojawiających się w życiu Beethovena.

Scenarzysta i producent Stephen Rivele opowiada: „Ogromną trudnością przy tworzeniu tej opowieści było to, że tak naprawdę nie miał on z kim rozmawiać. Głuchota Beethovena była już głęboka i dlatego relacje z innymi były ograniczone. Anna otworzyła dla nas drzwi do jego świata.”

Rivele mówi, że inspiracją dla stworzenia postaci Anny były autentyczne osoby – austriaccy studenci muzyki, którzy przez wiele lat pracowali jako kopiści Beethovena. Christopher Wilkinson wspomina również dwie inne osoby. Żyjącą wówczas we Francji kompozytorkę Lorenc Ferenz, w której twórczości widać wyraźne wpływy Beethovena, oraz inną kobietę, której prosty akt oddania stał się legendarny.

„Podczas pierwszych badań silnie podziałała na mnie znana opowieść o kobiecie, która weszła na scenę, by odwrócić Beethovena w kierunku burzy braw po zakończeniu premierowego wykonania IX Symfonii.” – mówi Wilkinson. (Niektórzy autorzy twierdzą, że kobietą tą była śpiewaczka, Caroline Unger). „To skierowało nas na pomysł opowiedzenia naszej historii z perspektywy fikcyjnej postaci bardzo bliskiej sercu kompozytora.”

Muzyka Beethovena pozwala Annie wejść głębiej w umysł jej twórcy, ujawniając ukryty w nim niesamowity geniusz. Choć kompozytor w rzeczywistości jest towarzyski, jego głuchota i lęki doprowadzają do narastającej izolacji. Jego bratanek Karl (Joe Anderson) pogardza nim, choć muzyk mówi o nim jak o „całym swoim życiu”. Artystę przytłaczają też nierozwiązane sprawy rodzinne. Odzwierciedlająca jego nastrój muzyka powstająca w tych latach, wydaje się wiedeńskiej publiczności, wolącej frywolność włoskich oper, zbyt ciężka.

Mimo że na początku Anna nie jest w stanie zrozumieć tego nowego języka muzycznego, jej fascynacja Beethovenem coraz silniej pochłania jej życie, zagrażając też związkowi z pretendującym do jej ręki Martinem Bauerem (Matthew Goode). Architekt, inżynier i student nauk ścisłych, Martin nie rozumie potrzeby Anny wejścia w męski świat komponowania i nie ufa Beethovenowi.

„Anna i grany przeze mnie bohater są sobą zafascynowani na zasadzie przyciągających się przeciwieństw. On jest mężczyzną swoich czasów, czasów patriarchalnych. Chce, by ona grała tradycyjną rolę żony.” – mówi Matthew Goode. „Beethovena opisuje bez szacunku, jako żelaznego człowieka, insynuując, że kompozytor nie ma duszy. Martin jest źródłem konfliktu nie tylko między Beethovenem i Anną, ale też między nauką i sztuką.”

W noc premiery IX Symfonii, Martin nie może nie docenić zaskakującej wspaniałości dzieła, a jednocześnie w tej właśnie chwili zdaje sobie sprawę, że ogromny jej wpływ na Annę wciągnie ją jeszcze bardziej na orbitę Beethovena, a oddali od niego.

„Martin widzi, że Anna robi ze swoim życiem coś zupełnie innego, niż on sam.” – mówi Diane Kruger. „Beethoven jeszcze bardziej pobudził jej ambicje i kobieta zaczyna wątpić, czy będzie potrafiła spędzić życie z kimś, kto nie potrafi w pełni docenić sztuki i muzyki, nie wspominając już o dostrzeganiu jej własnych pragnień i talentu.”

Annę całkowicie pochłania aura Beethovena. Kobieta zaczyna odwracać się od człowieka, którego kocha, a zwracać w kierunku mężczyzny, którego podziwia. Staje się jednocześnie muzą i świadkiem bolesnej walki śmiertelności z nieustraszoną ludzką wolą, epickiej konfrontacji, której muzyczny efekt będzie pobrzmiewał w jej uszach, sercu i duszy już na zawsze.

„Ta opowieść to testament nadziei i inspiracji wynikającej z rozterek.” – mówi Stephen Rivele. „Najpierw wyśmiawszy dążenia Anny, Beethoven prosi ją o pomoc przy tworzeniu ostatnich kwartetów smyczkowych – jego spuścizny dla przyszłej muzyki. Ona uczy się najgłębszego znaczenia muzyki i znajduje siłę, by znaleźć swoją własną artystyczną drogę.”

Wiedeń, rok 1824

Dwudziestotrzyletnia Anna Holtz (Diane Kruger) studentka konserwatorium muzycznego, dzięki szczęśliwemu zbiegowi okoliczności zaczyna pracę u najwspanialszego i najbardziej nieprzewidywalnego żyjącego artysty – Ludwiga van Beethovena (Ed Harris). Maestro przyjmuje ją jako swoją kopistkę i tak rozpoczyna się niezwykła znajomość, która odmieni życie obojga.

To burzliwy czas w życiu wielkiego kompozytora. Beethoven zmaga się z głuchotą, samotnością i problemami rodzinnymi. Wszystko to, staje się inspiracją do stworzenia prawdopodobnie najwspanialszej symfonii wszechczasów – słynnej IX Symfonii.