Pressboki

Aktorzy

Jake Gyllenhaal (Anthony Swofford) – Brokeback Mountain Anga Lee, Proof z Gwyneth Paltrow i Anthony’m Hopkinsem w reżyserii Johna Maddena, Zodiac w reżyserii Davida Finchera, Pojutrze (The Day After Tomorrow) Rolanda Emmericha, Donnie Darko (nominacja do Independent Spirit Award), The Good Girl z Jennifer Aniston, Johnem C. Reilly, Moonlight Mile z Dustinem Hoffmanem, Susan Sarandon i Holly Hunter w reżyserii Brada Silberlinga, Lovely and Amazing z Catherine Keener i Brendą Blethyn, Bubble Boy, October Sky Joe Johnstona, Josh and S.A.M., Niebezpieczna kobieta (A Dangerous Woman) z Debrą Winger, Sułtani westernu (City Slickers).

Peter Sarsgaard (Allen Troy) - The Dying Gaul, Klucz do koszmaru (The Skeleton Key) Iaina Softleya, Plan lotu (Flightplan) z Jodie Foster, Kinsey z Liamem Neesonem i Laurą Linney (nominacja dla aktora do Critics’ Choice Award oraz Independent Spirit Award), Powrót do Garden State (Garden State), Shattered Glass (nominacje do Złotego Globu i Independent Spirit Award), Nie czas na łzy (Boys Don't Cry) z Hilary Swank i Chloë Sevigny, thriller K-19: The Widowmaker z Harrisonem Fordem i Liamem Neesonem, The Salton Sea z Valem Kilmerem, Empire, kontrowersyjne Centrum świata (The Center Of The World) z Molly Parker, Człowiek w żelaznej masce (The Man in the Iron Mask), Another Day in Paradise, Przed egzekucją (Dead Man Walking) Tima Robinsa z Seanem Pennem i Susan Sarandon.

Aktor jest członkiem zespołu teatralnego z siedzibą w Nowym Jorku - Douglas Carter Beane – i w zeszłym roku wystąpił w produkcji off-Broadway Kingdom of the Earth w reżyserii Johna Camerona Mitchella. W 2003 roku wystąpił także w Burn This, a wcześniej w Laura Dennis w Signature Theatre Company.

Lucas Black (Chris Kruger) - Friday Night Lights, Rącze konie (All the Pretty Horses), nagrodzony Oskarem® Sling Blade (nominacja dla aktora do nagrody Gildii Aktorów Filmowych), Wojna (The War) z Kevinem Costnerem, Duchy Mississippi (The Ghosts of Mississippi) Roba Reinera, Crazy in Alabama Antonio Banderasa, Z archiwum X (The X Files), Wzgórze nadziei (Cold Mountain) Anthony’ego Minghella, Killer Diller, Deepwater z Peterem Coyote, The Fast and the Furious: Tokyo Drift (zdjęcia rozpoczęły się w październiku bieżącego roku).

Chris Cooper(podpułkownik Kazinski) – Adaptacja (Adaptation) – nagroda Akademii® i Złoty Glob w kategorii Najlepszego Aktora Drugoplanowego, Capote z Philipem Seymourem Hoffmanem i Catherine Keener, Syriana Stephena Gaghana, Silver City Johna Saylesa z Marią Bello, Thorą Birch, Richardem Dreyfussem, Timem Rothem, Daryl Hannah i Billy’m Zane, Seabiscuit (nominacja do nagrody Gildii Aktorów Filmowych), Tożsamość Bourne’a (The Bourne Identity), Krucjata Bourne’a (The Bourne Supremacy), Patriota (The Patriot) z Melem Gibsonem w reżyserii Rolanda Emmericha, Ja, Irena i ja (Me, Myself & Irene) Petera i Bobby’ego Farrelly, American Beauty Sama Mendesa z Kevinem Spacey i Annette Bening (nagroda Gildii Aktorów Filmowych), October Sky, Lone Star Johna Saylesa (nominacja do Independent Spirit Award), Zaklinacz koni (The Horse Whisperer) Roberta Redforda, Wielkie nadzieje (Great Expectations), Czas zabijania (A Time to Kill), Pociąg z forsą (Money Train), This Boy’s Life, Guilty by Suspicion oraz City of Hope.

Na małym ekranie można oglądać Coopera w mini-seriach Lonesome Dove i Return to Lonesome Dove oraz Breast Men, Alone, One More Mountain, Ned Blessing, Bed of Lies, Darrow, In Broad Daylight, A Little Piece of Sunshine, Law & Order i Journey Into Genius.

Jamie Foxx(sierżant Sykes) – zdobywca nagrody Akademii®, Złotego Globu i BAFTA za rolę legendarnego muzyka Raya Charlesa w filmie Taylora Hackforda Ray. Inne filmy w jego dorobku to Redemption (nominacja do Złotego Globu i nagrody Gildii Aktorów Filmowych), Zakładnik (Collateral) z Tomem Cruise w reżyserii Michaela Manna, Ali (Złoty Glob, nominacja do Oskara®), Miami Vice, Męska gra (Any Given Sunday) Olivera Stone z Alem Pacino, Stealth, Bait Antoine Fuqua, Booty Call, Jak pies z kotem (The Truth About Cats & Dogs) z Umą Thurman, The Great White Hype z Samuelem L. Jacksonem, Jeffem Goldblumem.

Foxx jest także uznanym muzykiem. Został nominowany do dwóch nagród Grammy za pracę z Kanye West, skomponował, wyprodukował i wykonał dwa utwory na ścieżce muzycznej filmu Męska gra (Any Given Sunday) – debiut na pierwszym miejscu listy Billboardu.

Kompletowanie plutonu

„Przeczytałem książkę w samolocie i dotarłem na przesłuchanie bardzo poruszony - była pełna emocji i pozbawiona nawiązań do innych opowieści wojennych,” mówi Jake Gyllenhaal. „Kiedy dostałem scenariusz i Sam powiedział mi, że scenarzysta służył w Wietnamie, miałem trochę zastrzeżeń. Dla mnie Wietnam, to totalnie inne pokolenie. Kiedy zaczęła się wojna w Zatoce miałem 11 lat. Nie posiadamy podobnych doświadczeń związanych z tą wojną, jakie ma pokolenie wojny w Wietnamie.”

Po pierwszym przesłuchaniu, Gyllenhaal miał wrażenie, że nie zachwycił reżysera. Ponieważ minęło kilka miesięcy i młody aktor dowiedział się, że Sam Mendes prowadzi przesłuchania także z innymi kandydatami, nagrał się na automatycznej sekretarce Mendesa („Zrobię wszystko, co zechcesz, ale to właśnie ja jestem bohaterem tego filmu!”). Miesiąc później reżyser poinformował go, że został zaangażowany.

Peter Sarsgaard - rola Troya, przyjaciela Swoffa z plutonu - stwierdza, „Głównym powodem, dla którego chciałem wziąć udział w tym filmie, było to, że pokazywał to, co naprawdę dzieje się na wojnie. Jej rzeczywiste trudy. Niewielki smak tego mieliśmy zresztą na planie. W końcu jesteśmy aktorami. Po 12 godzin np. marzliśmy na deszczu albo smażyliśmy się w mundurach w słońcu pustyni, czy staraliśmy się przemieszczać podczas burzy piaskowej. Trudno jednak narzekać, kiedy wiemy, że żołnierze robili to miesiącami i mieli do czynienia z prawdziwą bronią.”

Z dala od codziennych zmagań szeregowców znajdował się dowódca plutonu, grany przez nagrodzonego Oskarem® Jamie Foxxa. Przed rozpoczęciem zdjęć, Foxx rozmawiał z przyjacielem, który służył w marines: „Jest Afro-Amerykaninem i w związku z tym zawsze musiał pracować dużo ciężej. Powiedział, jednak, że kiedy jest się marine, inni żołnierze stają się twoją rodziną. Nie ma innych kolorów oprócz koloru twojego munduru. Nigdy nie byłbyś w stanie przetrwać bez swoich towarzyszy.”

Inny zdobywca nagrody Akademii®, Chris Cooper wciela się w postać charyzmatycznego podpułkownika Kazinskiego. Kazinski ma zdolności przywódcze, dokładnie wie jak zapanować nad tłumem. „W sytuacji zagrożenia życia, grupa młodych mężczyzn szuka przywódcy,” mówi Cooper. „Kazinski zdaje sobie sprawę z tego, że dobry przywódca musi wcielać się w różne role. Wie, kiedy jest czas na to, aby być najlepszym przyjacielem, kiedy przyjąć ojcowską pozę, a kiedy sprowadzić swoich ludzi na ziemię. To właśnie ta dynamika sprawiła, że zainteresowałem się postacią Kazinskiego.”

Lucas Black gra Chrisa Krugera, buntownika, który wydaje się być jedyną osobą w oddziale zdającą sobie sprawę z polityki, która sprawiła, że wysłano ich na wojnę.

„Grana przeze mnie postać lubi prowokować ludzi zadając im mnóstwo pytań,” mówi Black. „Wie, o co w tym wszystkim chodzi i zadaje pytania - po co tutaj jesteśmy, co tutaj robimy?” Natura Krugera jest bardzo widoczna w scenie, w której żołnierze dostają dodatkowe leki, które mają ich ochronić przed możliwym atakiem chemicznym i biologicznym. Po ustaleniu, że wojsko musi jeszcze przetestować eksperymentalne leki, Kruger jest jedyną osobą, która ich nie połyka.

Przed rozpoczęciem zdjęć, pluton składający się z 13 aktorów / żołnierzy wziął udział w czterodniowym obozie szkoleniowym w Bazie Sił Powietrznych George. Szkoleniem dowodził doradca wojskowy sierżant major James Dever (który asystował przy powstawaniu takich produkcji filmowych jak Ostatni samuraj czy Byliśmy żołnierzami).

„Mieszkaliśmy w namiotach - identycznych, jak te których używano na pustyni - i spaliśmy na łóżkach polowych,” mówi Dever. „Szkolenie, jakie otrzymali aktorzy było dokładnie takie, jakiemu poddano marines przed wysłaniem ich na pustynię. To było podstawowe - przyspieszone - szkolenie korpusu piechoty morskiej. Aktorzy byli pełni motywacji. Już pierwszego dnia pokazaliśmy im jak zakładać pełne umundurowanie, gdzie włożyć manierkę, kieszeń na magazynek. Nie mogli chodzić - wszędzie udawali się biegiem. Każdego ranka wykonywali ćwiczenia fizyczne i brali udział w musztrze, a w nocy musieli zakładać kombinezony ochronne. Naprawdę bardzo ciężko pracowali.”

Mendes podsumowuje, „Bardzo trudno jest całkowicie zrezygnować z siebie i stać się tylko ciałem – a w sytuacji wojennego zagrożenia tak właśnie jest. Trzeba być dobrze wyszkolonym, żeby na mundurze żołnierza marines zauważyć jakieś insygnia: nie ma żadnych nazwisk, nic. Każdy wygląda tak samo. To tkwi głęboko w psychologii korpusów piechoty morskiej i na pewnym poziomie znajduje się poza moimi możliwościami zrozumienia. Ale jest to także coś, co podziwiam i do czego mam szacunek - jest bardzo, bardzo bezinteresowne.”

O filmie

„Jak większość naprawdę dobrych marines, nienawidziłem korpusu. Nienawidziłem bycia marine, ponieważ najbardziej na świecie chciałem być – błyskotliwy, sławny, seksowny, pijany, pieprzony, naćpany, samotny, sławny, znany, rozumiany, kochany, naćpany, pijany, seksowny – ale ciągle i przede wszystkim byłem marine. Rekrutem.” — Anthony Swofford, Jarhead

Latem 1990 roku, 20-letni Anthony Swofford, w trzecim pokoleniu rekrut, został wysłany na pustynię w Arabii Saudyjskiej, aby walczyć w pierwszej wojnie w Zatoce.

W roku 2003, jego wspomnienia z tamtego okresu zatytułowane Jarhead, stały się bestsellerem przez dziewięć tygodni nie schodzącym z listy bestsellerów The New York Times. Swofford napisał książkę z uczciwością i poczuciem humoru, na które mógł pozwolić sobie tylko ktoś, kto sam przeżył wojnę.

Jeden z recenzentów The New York Times napisał, że dzięki Jarhead „...zaczynamy rozumieć śmiertelną sztukę doskonaloną przez snajperów... rytm, na który składa się nuda, terror oczekiwania na atak wroga, a także fizyczne i psychiczne koszty walki oraz silne emocjonalne więzi między żołnierzami.”

Oto mamy przed sobą, w żaden sposób nie zawoalowaną, historię opowiedzianą przez człowieka, który przekazuje nam obraz wojny różniący się zasadniczo od tego, co na początku lat 90-tych przekazywały media. Widzimy wojnę z punktu widzenia podekscytowanych, ale jednocześnie przerażonych możliwością rozpoczęcia prawdziwej walki rekrutów - młodych mężczyzn, którzy nagle znaleźli się na obcym terenie i szukają rozrywki grając w piłkę nożną w maskach przeciwgazowych, czekając na paczki z listami i pismami porno, kibicując walkom skorpionów i upijając się w czasie pierwszego Bożego Narodzenia spędzanego z daleka od rodziny. Ale w tym piekle na ziemi rodzą się przyjaźnie, lojalność i braterstwo marines, którzy przysięgają być zawsze wierni... semper fi.

Producenci Red Wagon, nagrodzony Oskarem® Douglas Wick (Gladiator) i Lucy Fisher (Memoirs of a Geisha), natychmiast zabezpieczyli prawa do książki i zatrudnili scenarzystę, byłego marine Williama Broylesa Jr. (nominacja do nagrody Akademii® za Apollo 13), aby podjął się adaptacji wspomnień Swofforda. Wick i Fisher uzyskali także zgodę jedynego reżysera, który wg nich był w stanie przenieść na ekran Jarhead - zdobywcę nagrody Akademii® Sama Mendesa (American Beauty i Droga do zatracenia).

Mendes i zespół filmowców podjęli się pracy nad filmem wojennym nowej generacji, Jarhead, niezapomnianym spojrzeniem na wojnę oczami żołnierza – współczesnego Holdena Caufielda, bohatera powieści J.D. Salingera Buszujący w zbożu, który nagle znalazł się w sytuacji wojny w Zatoce.

Jake Gyllenhaal (Brokeback Mountain, Pojutrze) wcielił się w postać Tony’ego „Swoffa” Swofforda, który z rekruta hołdującego trzypokoleniowej rodzinnej tradycji, zmienia się w weterana znającego prawdziwe koszty wojny. Peter Sarsgaard (Kinsey, Shattered Glass) gra Troya, partnera Swoffa w elitarnej zwiadowczej jednostce snajperów, który z pozoru twardy i odporny na ciosy, tak naprawdę okazuje się być bardzo porywczym i zmiennym człowiekiem. Nagrodzony Oskarem® Jamie Foxx (Ray, Zakładnik) to sierżant sztabowy Sykes, z uporem buldoga i niezłomnym nacjonalizmem dowodzący plutonem wywiadowczym . Zdobywca Oskara® Chris Cooper (Seabiscuit, Adaptacja) gra podpułkownika Kazinskiego, dowódcę, który marzy tylko o tym, aby wypuścić swoją machinę wojenną na siły wroga.

Do reżysera Sama Mendesa dołączyła grupa wielokrotnie nagradzanych filmowców, m.in. autor zdjęć Roger Deakins (pięciokrotnie nominowany do Oskara® za zdjęcia do m.in. takich filmów jak Człowiek, którego nie było czy Skazani na Shawshank), scenograf Dennis Gassner (Droga do zatracenia, Bugsy - nagroda Akademii®), montażysta Walter Murch (dwa Oskary® za filmy Angielski pacjent i Czas Apokalipsy), kostiumograf Albert Wolsky (Oskar® za Bugsy i Cały ten jazz), kompozytor Thomas Newman (Droga do zatracenia, American Beauty, siedmiokrotnie nominowany do nagrody Akademii®) oraz kierownik muzyczny Randall Poster (The Aviator, Szkoła rocka). Sam Mercer (Znaki, Szósty zmysł) oraz Bobby Cohen (Memoirs of a Geisha, The Cider House Rules) pełnili funkcję producentów wykonawczych, a obsada została skompletowana przez Debrę Zane (Traffic, American Beauty).

Przeniesienie "Jarhead" na duży ekran

„Kiedy latem 2002 roku ukończyłem pisanie Jarhead, po raz pierwszy pojawiła się możliwość zainteresowania powieścią Hollywood. Ron Bernstein, mój agent w Los Angeles, przeczytał rękopis i już w listopadzie rozesłał go producentom. Chociaż większość czytelników pozytywnie zareagowała na moją opowieść, nikt nie chciał ryzykować adaptacji w czasie, gdy kraj przygotowywał się do wojny.

W kwietniu 2003 roku, zainteresowanie moją książką wzrosło. Podczas targów książkowych w Los Angeles spotkałem Douga Wicka i przekazałem mu skrypt. Wkrótce potem odbyliśmy rozmowę telefoniczną z Billem Broylesem. Zawsze podziwiałem prace Billa, zarówno jako dziennikarza jak i scenarzystę i miałem wrażenie, że jest odpowiednią osobą na dokonanie adaptacji Jarhead. Bardzo dobrze znał moją książkę, a poza tym opowiedział mi o swojej służbie w Wietnamie. Zrozumiałem, ze w ludziach, z którymi służyłem i o których pisałem, Bill rozpoznał te same cechy, z którymi spotykał się w Wietnamie - te same mroczne absurdy, momenty rozpaczy, miłości, poczucia honoru.

Kiedy w maju 2004 roku było już wiadomo, że reżyserem będzie Sam Mendes, byłem pod olbrzymim wrażeniem. Wcześniejsze filmy Sama udowodniły jego mistrzostwo formy i głębokie zrozumienie dla swoich bohaterów - były dziełem sztuki, a zarazem poruszały ryzykowne tematy. Wiedziałem, że właśnie tego potrzebował Jarhead. Niedługo później spotkałem się z Samem, zaraziłem się jego entuzjazmem i poczułem, że wyreżyseruje on najlepszą możliwie adaptację powieści Jarhead: film silnie związany ze swoim źródłem, ale jednocześnie będący samym w sobie, odrębnym dziełem.

Późnym latem do roli Swoffa zaangażowano Jake’a Gyllenhaala. Bardzo podobały mi się filmy z jego udziałem - Donnie Darko i The Good Girl - i miałem wrażenie, że to właśnie ten aktor będzie w stanie pokazać na ekranie kontrowersyjną żądzę krwi i egzystencjalny gniew młodego rekruta idącego na wojnę.

Podczas zdjęć nie odwiedzałem planu. Nigdy o tym nie rozmawialiśmy z Samem, ale myślę, że obaj uznaliśmy, że tak będzie najlepiej. Nie chciałbym, żeby wydawca książki odwiedzał mnie podczas pisania kolejnego rozdziału, nie mówiąc już o czytelniku.

Sam pokazał mi film w sierpniu 2005 roku. W pokoju był on i montażysta Walter Murch. Po kilku scenach przywykłem do aktora na ekranie, którego nazywano Swofford. Rozpoznałem opowiedzianą przeze mnie w Jarhead historię, chociaż ta na ekranie była bardziej subtelna, posiadała psychologiczne niuanse i pewną metafizykę, która intensyfikowała wojenne doświadczenia Swoffa i jego kolegów. W wojnie w świecie rzeczywistym chodzi o wygrywanie, wojna pokazana przez sztukę to ekspansja uczuć, eksplozja emocji, znaczenia i piękna.”

— Anthony Swofford

Rekrutacja ekipy realizatorskiej

„Kiedy przeczytałem książkę Swofforda, zwróciłem uwagę na to, że przedstawiono w niej wojnę z punktu widzenia bardzo specyficznej osoby: młodego człowieka, który stara się odkryć, kim tak naprawdę jest. Zafascynowała mnie mieszanka maskulinizmu, komedii, surrealizmu i błyskotliwych obserwacji,” tak Sam Mendes wspomina swój pierwszy kontakt ze wspomnieniami o wojnie w Zatoce Jarhead. „Ta książka całkowicie różniła się od tych poświęconych wojnie, z jakimi miałem do czynienia. Miałem zamiar zrealizować film o fascynującym człowieku i tym, jak jego wojenne doświadczenia go ukształtowały. Tym, co pamiętamy z wojny w Zatoce,” kontynuuje Mendes, „są obrazki bomb idealnie trafiających w miasteczka wyglądające jak zbudowane z domków dla lalek. Nie ma w tym niczego, co odnosiłoby się do ludzkiego życia. Żołnierz piechoty morskiej nie ma pojęcia, co tak naprawdę się wokół niego dzieje. Dla mnie, interesujące było pokazanie wojny z punktu widzenia właśnie takiego żołnierza. Nigdy nie pozwolono nam czegoś takiego zobaczyć. Doświadczenia Tony’ego na pustyni wyglądają tak, jakby wojną w Zatoce zajął się sam Salinger.”

Świetnie przyjęta zarówno przez czytelników jak i krytyków, książka Swofforda została doceniona między innymi za uczciwość w potraktowaniu tematu. Zamiast klasycznego obrazu bohaterów w mundurach oddanych sprawie, autor pokazał młodych rekrutów pocących się w mundurach, uwielbiających muzykę rockową, uzależniających się od pornografii i rosnącej żądzy krwi. Wyszkoleni do zabijania, a następnie stacjonujący na niegościnnej, surrealistycznej ziemi, młodzi żołnierze buchający testosteronem zachowywali się jak rozpasani samce alfa nie okazujący szacunku nikomu - począwszy od swojego dowódcy, po ludzi, których mieli wyzwolić. A wszystko to zostało opowiedziane przez żołnierza, który raczej wolałby czytać Camusa niż starać dostosować się do surowej rzeczywistości życia rekruta.

„Gdybym miał opowiedzieć jakąś historię o wojnie w Zatoce, zawsze byłaby ona moja własna,” mówi Swofford. „Kiedy w grudniu 1988 roku zostałem wcielony do piechoty morskiej, miałem 18 lat. Dla młodego człowieka taki korpus był bardzo uwodzicielski, zwłaszcza, że zobaczyłem grupę facetów, którzy nosili lepszą niż inni broń, lepsze mundury. Dowiedziałem się, że byli snajperami otoczonymi pewnym mistycyzmem.” Wkrótce po zaciągnięciu się do wojska Swofford dostał szansę zostania zwiadowcą / snajperem w elitarnym plutonie wywiadowczym.

Partnerzy produkcyjni, Lucy Fisher i Douglas Wick, którzy zakupili prawa do książki, wierzą w ponadczasowość materiału i bolesnych, często zabawnych obserwacji autora. Ich wiara w powieściowy materiał została potwierdzona przez scenarzystę Williama Broylesa, który sam doświadczył życia marine w Wietnamie.

Broyles, którego syn właśnie odbywał służbę wojskową, identyfikował się z opowieścią Swofforda, zarówno jako ojciec młodego żołnierza, jak i ktoś, kto sam doświadczył walki na polu bitwy. Tak o tym mówi, „Pokolenie Tony’ego miało jaśniejsze poczucie celu. Z jakiegoś powodu wszyscy chcieli być w Zatoce. My zostaliśmy po prostu wcieleni do wojska. I do czasu, kiedy w 1969 roku znalazłem się w Wietnamie, nie miałem pojęcia, po co tam jesteśmy.”

„Kiedy po raz pierwszy rozmawiałem z Billem o adaptowaniu książki, wyjaśnił mi, że jak wynika z jego doświadczeń służby w Wietnamie, bycie marines, to coś na kształt klubu, z którego nigdy się nie odchodzi,” mówi producent Doug Wick. „Byłem zdziwiony, że uznany scenarzysta - który służył w wojsku prawie 40 lat temu - mówi o tym, że marine pozostaje się do końca, że ludzie, którzy znali się tak krótko, pozostają związani ze sobą na całe życie. Poczułem, że naprawdę warto o tym opowiedzieć.”

Lucy Fisher komentuje, „Zarówno styl, jak i zawartość tej książki były unikalne. Od samego początku zdawaliśmy sobie sprawę, że przeniesienie jej na ekran będzie wymagało zaangażowania niezwykle utalentowanej ekipy. Kiedy Bill przygotował pierwszy szkic scenariusza, natychmiast pomyśleliśmy o jedynym wg nas reżyserze, którego wizja pozwoliłaby na połączenie na ekranie wszystkich elementów książki - o Samie Mendesie. Potrzebowaliśmy kogoś, kto będzie zdawał sobie sprawę z powagi tematu, a jednocześnie będzie w stanie pokazać go w zabawny sposób - Sam to potrafi.”

Mendes i Broyles przygotowali kilka wersji scenariusza starając się skoncentrować na historii Swofforda i czasie, jaki spędził na szkoleniu i na pustyni. (Swofford został wysłany na pustynię 14 sierpnia 1990 roku, dokładnie w dwa dni po ukończeniu 20 lat. Jego batalion był pierwszym, który został wysłany do Zatoki i oczekiwał na rozpoczęcie walk …).

Broyles wyjaśnia, „Nasza historia jest apolityczna i mało romantyczna. To opowieść o młodych ludziach, którzy zaciągają się do korpusów piechoty morskiej, aby znaleźć swoje miejsce w życiu.”

Twórcy

SAM MENDES (reżyseria) założył w 1992 roku teatr Donmar Warehouse w Londynie i prowadził go przez kolejne 10 lat. Produkcje sceniczne Donmar to m.in. Assassins, Translations, Cabaret, Glengarry Glen Ross, Szklana menażeria (The Glass Menagerie), Company, Habeas Corpus, The Front Page, The Blue Room, To the Green Fields Beyond, Wujaszek Wania (Uncle Vanya) czy Twelfth Night. Mendes wyprodukował także - wspólnie z Caro Newlingiem - ponad 60 sztuk, z których większość została przeniesiona na sceny Nowego Jorku, m.in. Electra, True West, Juno and the Paycock oraz nagrodzone Tony spektakle The Real Thing i Take Me Out.

Spektakle, które wyreżyserował dla Royal Shakespeare Company to Troilus and Cressida, The Alchemist, The Tempest i Richard III. Dla National Theatre wyreżyserował ponadto The Sea, The Rise and Fall of Little Voice, The Birthday Party i Othello, na scenach West Endu wystawił Wiśniowy sad (The Cherry Orchard), The Plough and the Stars, Kean, London Assurance i Oliver, a na Broadwayu - Cabaret (cztery nagrody Tony), Gypsy i The Blue Room.

W 1999 roku, Mendes zadebiutował filmem American Beauty, za który otrzymał Złoty Glob, Oskara® oraz nagrodę Gildii Reżyserów Amerykańskich. Sam film zdobył pięć nagród Akademii®. W 2002 roku, Mendes przeniósł na ekran komiks Maxa Allana Collinsa Droga do zatracenia (Road to Perdition) z Tomem Hanksem i Paulem Newmanem - siedem nagród Akademii®.

William Broyles Jr. (scenariusz) – Polarny ekspres (The Polar Express) w reżyserii Roberta Zemeckisa, Apollo 13 (nominacja do nagrody Akademii®), Niewierna (Unfaithful) Adriana Lyne, Planeta małp (Planet of the Apes) Tima Burtona, Cast Away Zemeckisa, Osaczeni (Entrapment) z Seanem Connery i Catheriną Zeta-Jones.

Broyles, były wydawca Newsweeka, służył w marines jako pilot myśliwca w Wietnamie i jest autorem książki Brother in Arms, która opowiada o jego powrocie do Wietnamu jako dziennikarza po 15 latach.

Anthony Swofford (autor książki) służył w Służbach Wywiadowczych Piechoty Morskiej i plutonie snajperów podczas wojny w Zatoce. Po wojnie ukończył University of California oraz Warsztaty Pisarskie na University of Iowa. Wykłada na Lewis & Clark College i Saint Mary’s College, a jego eseje i opowiadania ukazywały się w The New York Times, Harper’s Magazine, The Guardian i innych wydawnictwach.

Filmy wyprodukowane przez Douglasa Wicka (producent) zarobiły na całym świecie ponad 1,5 miliarda USD, zostały uhonorowane 20 nominacjami do nagród Akademii® i zdobyły 7 Oskarów®. Są to m.in. takie filmy jak Gladiator - 12 nominacji i 5 Oskarów®, Przerwana lekcja muzyki (Girl, Interrupted) z Angeliną Jolie - Oskar® i Złoty Glob, Pracująca dziewczyna (Working Girl) Mike’a Nicholsa z Harrisonem Fordem, Melanie Griffith i Sigourney Weaver - Oskar® i 5 Złotych Globów, The Craft z Neve Campbell, Spy Game z Harrisonem Fordem i Bradem Pittem, Hollow Man.

W 2001 roku, Wick założył firmę produkcyjną Red Wagon Entertainment i wspólnie z Lucy Fisher zajęli się produkcją takich filmów jak - Memoirs of a Geisha Roba Marshalla, RV Barry’ego Sonnenfelda, Stuart Malutki 2 (Stuart Little 2), Piotruś Pan (Peter Pan), Czarownica (Bewitched) z Nicole Kidman. Kolejne projekty to The Legend of the Lone Ranger i Bye Bye Birdie.

Lucy Fisher (producent) – była wiceprezes Columbia Tri-Star Motion Picture Group oraz Warner Bros., jest obecnie partnerką nagrodzonego Oskarem® producenta Douglasa Wicka w firmie Red Wagon Entertainment - Memoirs of a Geisha Roba Marshalla, RV Barry’ego Sonnenfelda, Stuart Malutki 2 (Stuart Little 2), Piotruś Pan (Peter Pan), Czarownica (Bewitched) z Nicole Kidman. Inne filmy, w których produkcji brała udział to Faceci w czerni (Men in Black), Mój przyjaciel się żeni (My Best Friend’s Wedding), Air Force One, Jerry McGuire, Zorro, Lepiej być nie może (As Good As It Gets), Stuart Malutki (Stuart Little), Ścigany (The Fugitive), Kolor purpury (The Color Purple), Gremlins, The Goonies, Malcolm X, Co się wydarzyło w Madison County (The Bridges of Madison County), Kosmiczny mecz (Space Jam), Imperium słońca (Empire of the Sun), The Outsiders, Czarownice z Eastwick (The Witches of Eastwick), Tajemniczy ogród (The Secret Garden).

Sam Mercer (producent wykonawczy) – Osada (The Village), Szósty zmysł (The Sixth Sense), Niepokonany (Unbreakable), Znaki (Signs) – wszystkie w reżyserii M. Night Shyamalana, Van Helsing z Hugh Jackmanem i Kate Beckinsale, Congo Franka Marshalla, The Relic, Mission to Mars Briana De Palmy, Good Morning, Vietnam, Three Fugitives, Stowarzyszenie umarłych poetów (Dead Poets Society), Quiz Show, The Joy Luck Club, Born Yesterday, Swing Kids, The Hand That Rocks the Cradle, Arachnophobia, Czarownice z Eastwick (The Witches of Eastwick), Peggy Sue wyszła za mąż (Peggy Sue Got Married), Stripes, Swing Shift.

Roger Deakins (zdjęcia) - Ladykillers z Tomem Hanksem w roli głównej, Okrucieństwo nie do przyjęcia (Intolerable Cruelty), Człowiek, którego nie było (The Man Who Wasn’t There), Bracie, gdzie jesteś? (O Brother, Where Art Thou?) – nominacje do BAFTA i nagrody Akademii®, The Big Lebowski, Fargo – nominacja do Oskara®, The Hudsucker Proxy i Barton Fink – wszystkie w reżyserii Joela i Ethana Coenów, Skazani na Shawshank (The Shawshank Redemption) – nominacja do Oskara®, Kundun - nominacja do Oskara®, Another Time, Another Place, 1984 oraz White Mischief – wszystkie cztery w reżyserii Michaela Radforda, Sid and Nancy, Thunderheart Michaela Apteda, Passion Fish, Tajemniczy ogród (The Secret Garden) Agnieszki Holland, Przed egzekucją (Dead Man Walking) Tima Robbinsa, Courage Under Fire Edwarda Zwicka, Piękny umysł (A Beautiful Mind) Rona Howarda, Dom z piasku i mgły (House of Sand and Fog) Vadima Perelmana, Osada (The Village) M. Night Shyamalana.

Deakins robił także zdjęcia do filmów dokumentalnych - When the World Changed, Eritrea: Behind the Lines, Blue Suede Shoes i Van Morrison in Ireland oraz teledysków takich artystów jak Eric Clapton, Marvin Gaye, Herbie Hancock czy zespół Madness.

Dennis Gassner (scenografia) - Bugsy z Warrenem Beatty i Annette Bening – nagroda Akademii®, Barton Fink braci Coen – nominacja do Oskara®, Duża ryba (Big Fish) Tima Burtona – nominacja do BAFTA, The Truman Show Petera Weira, Droga do zatracenia (Road to Perdition) Sama Mendesa – dwie nagrody BAFTA, Bracie, gdzie jesteś? (O Brother Where Art Thou?), Waterworld, Hero, The Grifters, Field of Dreams, Earth Girls are Easy, Like Father, Like Son, Wisdom oraz The Hitcher.

Walter Murch, ACE (montaż) – siedmiokrotnie nominowany do nagrody Akademii®, zdobył trzy Oskary® - Angielski pacjent (The English Patient), Czas Apokalipsy (Apocalypse Now) i Wzgórze nadziei (Cold Mountain). Jego dorobek obejmuje takie tytuły jak The Rain People, American Graffiti, Ojciec chrzestny II (The Godfather: Part II) i Rozmowa (The Conversation, pierwsza nominacja do Oskara®) – wszystkie cztery w reżyserii Francisa Forda Coppoli, Julia Freda Zinnemana – nominacja do nagrody Akademii® i BAFTA, Ojciec chrzestny III (The Godfather: Part III), Duch (Ghost) – kolejne dwie nominacje, Utalentowany pan Ripley (The Talented Mr. Ripley), Nieznośna lekkość bytu (The Unbearable Lightness of Being), House of Cards, I Love Trouble, K-19: The Widowmaker, First Knight, Romeo Is Bleeding; Dragonslayer i Gimme Shelter. Murch w 1985 roku napisał i wyreżyserował film Return to Oz.

Albert Wolsky (kostiumy) - Ask the Dust z Colinem Farrellem i Salmą Hayek, Kandydat (The Manchurian Candidate) Jonathana Demme, Cały ten jazz (All That Jazz) Boba Fosse – Oskar® za kostiumy, Bugsy Barry’ego Levinsona - Oskar® za kostiumy, Toys, The Journey of Natty Gann, Wybór Zofii (Sophie’s Choice) Alana Pakuli – trzy kolejne nominacje do nagród Akademii®, Serce to samotny myśliwy (The Heart Is a Lonely Hunter), Droga do zatracenia (Road to Perdition) Sama Mendesa, Pokojówka na Manhattanie (Maid in Manhattan), Uciekająca panna młoda (Runaway Bride), Masz wiadomość (You’ve Got Mail), Szakal (The Jackal), Red Corner, Striptease, Up Close & Personal, Raport Pelikana (The Pelican Brief), Fatal Instinct, Enemies: A Love Story, Cookie, Zbrodnie serca (Crimes of the Heart), Orły Temidy (Legal Eagles), Down and Out in Beverly Hills, Sokół i koka (The Falcon and the Snowman), Moscow on the Hudson, To Be or Not to Be, Star 80, Tempest, The Jazz Singer, Manhattan, Grease, An Unmarried Woman, The Turning Point, Lenny, The Gambler, Harry and Tonto, Up the Sandbox, The Trial of the Cantonsville Nine, Little Murders, Lovers and Other Strangers, Where’s Poppa? oraz Popi.

Thomas Newman (muzyka) – Lemony Snicket – Seria niefortunnych zdarzeń (Lemony Snicket’s A Series of Unfortunate Events) Brada Silberlinga (nominacja do nagrody Akademii®), Gdzie jest Nemo (Finding Nemo, nominacja do Oskara®), American Beauty, Droga do zatracenia (Road to Perdition) – oba w reżyserii Sama Mendesa i dwie kolejne nominacje do Oskara® oraz BAFTA, Unstrung Heroes (nominacja do Oskara®), Małe kobietki (Little Women) i Skazani na Shawshank (The Shawshank Redemption) – kolejne nominacje, serial Sześć stóp pod ziemią (Six Feet Under) – nagroda Grammy, Człowiek ringu (Cinderella Man), Biały oleander (White Oleander), The Salton Sea, Za drzwiami sypialni (In the Bedroom), Podaj dalej (Pay It Forward), Erin Brockovich, Zielona mila (The Green Mile), Joe Black (Meet Joe Black), Zaklinacz koni (The Horse Whisperer), Skandalista Larry Flynt (The People vs. Larry Flynt), American Buffalo, Fenomen (Phenomenon), Red Corner, Up Close & Personal, Zapach kobiety (Scent of a Woman), Gracz (The Player), Smażone, zielone pomidory (Fried Green Tomatoes), The Lost Boys, mini-seria HBO Angels in America.

Witamy w produkcji

Realizowanie zdjęć w oryginalnych lokalizacjach, w których znalazł się w 1990 roku Swofford, nigdy nie było brane przez filmowców pod uwagę, dlatego starli się znaleźć jak najwięcej obiektów alternatywnych.

Zdjęcia rozpoczęły się w studio wytwórni Universal, a zakończyły dokładnie pięć miesięcy później na pustyni Glamis w Kalifornii.

„Jednym z bardziej ironicznych elementów naszego filmu,” zauważa Mendes, „było to, że zdjęcia trwały przez 5 miesięcy... dokładnie tyle, ile żołnierze z opowieści Tony’ego spędzili wspólnie na pustyni.”

Pierwszym miejscem, w którym realizowano produkcję była Baza Sił Powietrznych George w Victorville, Kalifornia. Zamknięta na początku lat 90-tych, baza ciągle jest miejscem operacji wojskowych i czasową rezydencją personelu wojskowego przeznaczonego do permanentnych zadań.

Jedną ze scen tam właśnie nakręconych, jest scena wchodzenia żołnierzy do samolotów mających ich przewieźć nad Zatokę. W dniu kręcenia tej sceny, prawdziwe samoloty wojskowe z żołnierzami wylądowały obok boeinga 747, na którego pokładzie znajdowali się bohaterowie Jarhead. To przypadkowe spotkanie pozwoliło wszystkim zaangażowanym w produkcję spojrzeć na swoją pracę z zupełnie nowego punktu widzenia. Zaczęli inaczej postrzegać świat, do którego wrócą pod koniec dnia zdjęciowego.

Jednym z poważnych wyzwań dla ekipy realizatorskiej było odtworzenie scen ukazujących akcje wojskowe. Wojna w Zatoce był w dużej mierze prowadzona przy użyciu wyrafinowanego sprzętu (współpracujący z produkcją wojskowi nie mogli dostarczyć na plan żadnych jego elementów) i pomimo wrażenia, że była w całości transmitowana przez media, była to wojna, której szczegóły znane były tylko nielicznym.

„Podczas zdjęć przez cały istniało ryzyko, że mimo pokazania szczegółów, nie będziemy w stanie oddać ducha tej wojny,” mówi Wick. „Chociaż mieliśmy wsparcie takich ekspertów wojskowych jak sierżant major James Dever, a także jednego z najlepszych na świecie scenografów Dennis Gassner i świetnego kostiumografa Alberta Wolsky’ego, naszym podstawowym celem, oprócz skupienia się na szczegółach, było oddanie atmosfery wojny.”

Kolejną lokalizacją był pas startowy Holtville znajdujący się na wschód od miasta El Centro w Kalifornii. Bardzo mało wiadomo o tym pasie, łącznie z jego prawdziwą nazwą, celem i datą powstania. Mimo tego, że ma on długość 720 metrów, mapy topograficzne z lat 1969 - 1992 nigdy nie zaznaczyły obecności tego pasa startowego. Jedynym dowodem na jego istnienie było zdjęcie lotnicze z roku 2002. Właśnie w tym miejscu ekipa scenograficzna wybudowała obóz amerykański i drogę łączącą Kuwejt i Basrę — tzw. „Autostradę Śmierci” nazwaną tak ponieważ leżały na niej spalone ciała irackich wojskowych i cywilów (droga była głównym celem bombardowań).

Z południowej części Kalifornii, ekipa przeniosła się za meksykańską granicę na Półwysep Kalifornijski (Baja California) - na szczęście rząd meksykański zezwolił na zdjęcia. Mendes i jego ekipa wybrali te tereny z powodu płaskich, szerokich przestrzeni, które wydawały się rozciągać w nieskończoność. Drogi musiały zostać zbudowane na jałowym terenie, ponieważ płaskowyż jest ściśle chronionym rezerwatem przyrody.

„Zdecydowaliśmy się na płaskowyże w Meksyku, ponieważ dają wrażenie nieskończonej, surrealistycznej pustyni, która jest sama w sobie bohaterem filmu,” mówi producent wykonawczy Sam Mercer. „Mieliśmy tylko dwa tygodnie i wiele scen do nakręcenia, a przed sobą sporo wyzwań, począwszy od przetransportowania 350 członków ekipy przez granicę, podtrzymywania morale, nie wspominając już o codziennej półtoragodzinnej podróży... plan zdjęciowy znajdował się bowiem w odległości 7 mil od najbliższej asfaltowej drogi. Poza zbudowaniem scenografii na planie, musieliśmy też wybudować kompletną infrastrukturę dla całej ekipy - drogi, wodę, elektryczność, ochronę. To stało się naszą własną wojskową operacją.”

Na każde jednak przedsięwzięcie – nawet to na miarę Herkulesa - musi spaść trochę deszczu... a w przypadku Południowej Kalifornii i północnej części Półwyspu Kalifornijskiego - wiosną 2000 roku - okazało się, że była to cała seria opadów.

„Nie mogliśmy przewidzieć, że będzie to rok El Nino i mieliśmy sporo problemów z deszczem,” mówi Mercer. „Pogoda bardzo opóźniła budowę planu w Meksyku. Normalnie twardy i suchy płaskowyż zamienił się w błoto. Wszystko spływało, a buldożery tkwiły nieruchomo w błocie. Na szczęście, w weekend przed rozpoczęciem zdjęć wyszło słońce i wszystko znowu zaczęło działać.”

Zarówno pod względem twórczym jak i logistycznym, film Jarhead okazał się być olbrzymim wyzwaniem. Reżyser Sam Mendes wyobraził sobie film, który opowiedziałby tę wojenną historię z punktu widzenia piechoty. Realizując swoją wizję, reżyser ściśle współpracował z pięciokrotnie nominowanym do Oskara® autorem zdjęć Rogerem Deakinsem. Metodą, którą filmowcy najczęściej wykorzystywali była jedną z najstarszych metod ujętych w filmowym leksykonie: punkt widzenia.

„Nie ma tutaj bezstronności. Unikałem ujęć przedstawiających plan ogólny,” mówi reżyser. „Punktem wyjścia był zawsze Swoff. Zaczynałem od zbliżenia lub niejako wchodziłem w scenę z jego udziałem i pokazywałem to, co właśnie on widzi. Nie ma w naszym filmie ujęć z kranu, z helikoptera, które pokazują całą pustynię. Wszystko filmowane jest na poziomie oczu i bardzo niewiele ujęć realizowanych jest przy użyciu szyn. Operatorzy kamer poruszają się razem z aktorami, w takim samym tempie.”

Nagrodzony Oskarem® montażysta Walter Murch poczuł coś na kształt déja vu w trakcie montowania jednej z sekwencji: „Zarówno w książce, jak i w filmie jest fragment Czasu Apokalipsy (Apocalypse Now), nad którym pracowałem 27 lat temu. Żołnierze oglądają go, śpiewają i powtarzają dialogi. Interesująco jest być po obu końcach tunelu jednocześnie.”

Efektami wizualnymi w filmie zajęli się specjaliści ze słynnego studio ILM. Pablo Helman i jego złożona z 80 osób ekipa zostali poinformowani przez reżysera, że po to, aby utrzymać subiektywny punkt widzenia Swofforda, efekty wizualne muszą pozostać „niewidoczne”. Ponieważ w Jarhead nie było epickiego punktu widzenia, efekty, których wymagała historia Swoffa - wszystko od płonących kuwejckich szybów naftowych po sekwencje marzeń sennych, walki skorpionów, rytualne znakowanie, a nawet coś tak prostego, jak grupa żołnierzy strzelających w kierunku nocnego nieba, musiało pozostać identyczne w skali z osobistymi obserwacjami snajpera opowiadającego swoją historię.

Przykładem pracy post-produkcyjnej ekipy Helmana było sprawienie, aby filmowany pod wieloma różnymi kątami i z różnych odległości płonący szyb naftowy zamienił się na ekranie w przywodzące na myśl obrazy Boscha pole płomieni. Przygotowane przez filmowców różne ujęcia szybu zostały wykorzystane do stworzenia biblioteki trzech odrębnych typów płonącej ropy naftowej. Kiedy batalion Swofforda po raz pierwszy zbliża się do pola naftowego, płonie ono w pełnym świetle dnia. Później, kiedy żołnierze podchodzą bliżej, ogień jest tak duży, że wszystko zakrywa chmura dymu. Ostatecznie, po zachodzie słońca, wszystko rozjaśnia poświata ognia przedostająca się przez dym, który sprawia wrażenie gęstej mgły.

Dodatkiem do wizualnej strony filmu Jarhead była bardzo starannie dobrana ścieżka dźwiękowa. W grupie piosenek słychać m.in. wpływ Wietnamu (Swoff nawet narzeka „Nie mamy jakiejś własnej muzyki?”): The Doors „Break On Through” czy T. Rex „Bang a Gong”. Ale młodzi żołnierze znajdujący się z daleka od domu, szukają chwil ukojenia słuchając, tańcząc i imprezując w rytm popularnej muzyki z lat 1989 - 90: Talking Heads „Houses In Motion”, C+C Music Factory „Gonna Make You Sweat”, Naughty By Nature „OPP”, Social Distortion „Ball & Chain” oraz Public Enemy „Fight the Power”. Na ścieżce dźwiękowej filmu pojawia się także kilka mrocznie zabawnych odnośników - ponadczasowy przebój Bobby’ego McFerrina „Don’t Worry Be Happy”, który słychać w chwili gdy Swofford przybywa do obozu Pendleton oraz utwór Stevie’go Wondera „You Are the Sunshine of My Life”, który na polecenie sierżanta Sykesa, Swoff ma wykonać... ustami, kiedy pojawia się na przesłuchaniu na trębacza bez instrumentu.

Film Jarhead powstał ostatecznie jako film opowiedziany przez marines, a nie film o marines. Anthony Swofford tak to podsumowuje, „Życie szeregowego żołnierza różni się zasadniczo od wyobrażeń szerokiej publiczności. Jest mieszanką nudy, ekscytacji, strachu, tęsknoty, smutku... W życiu każdego rekruta ważne są takie rzeczy jak przyjaciele pomagający pisać listy miłosne, potrzeba posiadania słuchaczy. Jeden z moich przyjaciół 20 razy wysłuchał opowiadanej przeze mnie historii, ponieważ wiedział, jak ważna jest dla mnie możliwość jej opowiedzenia. Widzowie mogą się dowiedzieć, że żołnierze to także zwykli młodzi ludzie - troskliwi, wrażliwi, ale także twardzi i nieokrzesani. Oczywiste jest, ze mają swoje wady... ale wykonują dobrą robotę dla nas wszystkich.”

Universal Pictures we współpracy z MP Kappa Productions, Lucy Fisher/Douglas Wick Production i Neal Street Productions przedstawia film Jarhead z Jake’m Gyllenhaalem, Peterem Sarsgaardem, Lucasem Black i Jamie Foxxem w rolach głównych. Muzyka - Thomas Newman, kierownictwo muzyczne - Randall Poster, casting - Debra Zane, CSA, montaż - Walter Murch, ACE, scenografia - Dennis Gassner, zdjęcia - Roger Deakins, ASC, BSC, producenci wykonawczy - Sam Mercer i Bobby Cohen, produkcja - Douglas Wick i Lucy Fisher, scenariusz na podstawie wspomnień Anthony’ego Swofforda - William Broyles, Jr, reżyseria - Sam Mendes.