Zielona mila 1999

Możliwe spoilery Film „Zielona mila” to ekranizacja jednej z powieści znanego pisarza – Stephena Kinga. Tym razem autor „zabiera nas” do lat 30. XX wieku, na Blok E jednego z amerykańskich więzień, gdzie skazani na krzesło elektryczne oczekują wykonania wyroku. Książka została przeniesiona na ekran i – pomimo drobnych zmian - bardzo wiernie oddaje zarówno treść swojego powieściowego pierwowzoru, jak i klimat nakreślony przez pisarza.

Film został zbudowany na zasadzie retrospekcji. Sędziwy Paul Edgecombe opowiada jednej ze współpensjonariuszek domu spokojnej starości o czasach, kiedy był strażnikiem w Bloku E oraz wykonawcą wyroków skazujących na śmierć. W pamięć zapadł mu jeden wyjątkowy więzień – potężnej postury, czarnoskóry John Coffey, oskarżony o gwałt i morderstwo na dwóch dziewczynkach. Jego niezwykłość nie polega jednak na okrucieństwie czynu, za który go osądzono, a na tym, ze został obdarzony w niezwykłą moc. Paul i jego współpracownicy z biegiem czasu poznają więźnia jako bojaźliwego, wrażliwego, ale najważniejsze - obdarzonego cudowną mocą "wybrańca", który cierpi z powodu zła rozprzestrzeniającego się po świecie.

Atmosfera filmu jest dosyć ciężka, maluje się raczej w ciemnych barwach – cały czas wręcz czuje się piętno śmierci i jej „zapach”, którym dawno już przesiąkły mury więzienia. Jest to tło dla może niezbyt wartkiej akcji, ale niezwykle istotnych zjawisk - przemian dokonujących się w skazańcach.

Oczekujący na wykonanie wyroku ludzie są bardzo różni – jedni wykorzystują pozostały im czas na przemyślenia, dzięki którym zaczynają odczuwać żal za to, co zrobili (Eduard Delacroix, Arlen Bitterbuck), ale są i tacy, którzy do końca pozostają nieobliczalni („Wild Bill” Wharton) i dla których nie istnieją żadne wartości.

Paul Edgecombe ma własną „filozofię” – więźniowie przyszli tu zapłacić za to, co zrobili – a cena jest najwyższa z możliwych: ich własne życie. W tym ostatnim okresie im także należy się prawo do godności, niezależnie od ich czynów. Edgecombe zdaje sobie sprawę, że szyderstwa pod adresem skazanych i zadawanie im dodatkowych cierpień sprawiłoby, że wykonawcy wyroków staliby się podobni do przestępców w chwili, kiedy popełniali oni czyn, który doprowadził ich na krzesło elektryczne. Paulowi udaje się zaszczepić ową filozofię niemal wszystkim swoim współpracownikom, oprócz jednego - Percy'ego Wetmore'a, który szuka najdrobniejszej okazji, aby więźnia dodatkowo poniżyć i odebrać resztę godności.

Przed obejrzeniem „Zielonej mili” nigdy nie zastanawiałam się nad tym, czy skazany za ciężką zbrodnię może wzbudzić u kogoś współczucie, nawet sympatię, a przede wszystkim szczerą wiarę, że jednak żałuje i rozumie ohydę swojego czynu. W filmie taką postacią jest przede wszystkim Eduard Delacroix, który zaprzyjaźnia się z myszką – „Panem Dzwoneczkiem”. Zwierzak – jak to zwierzak – kocha bezinteresownie; nie za to jaki ktoś jest, czy był, ale za to że po prostu jest. I być może to sprawia, że Delacroix zaczyna żałować „za swoje grzechy”. Postać więźnia, który podpalił dom z kilkorgiem ludzi w środku, zaczyna być postrzegana pod koniec życia jako wręcz postać sympatyczna, w której szczerą skruchę trudno nie uwierzyć, nie uważając się jednak za "naiwniaka". Myślę, że ogromny wpływ na to miała gra aktora Michaela Jetera, który wcielił się w opisaną postać. Podobnie – dzięki grze Michaela Clarke'a Duncana, sam widz – już „o kilka chwil” wcześniej, niż Paul Edgecombe - zaczyna zastanawiać się nad winą „łagodnego olbrzyma” – czy faktycznie mógł być sprawcą tak ohydnego czynu, dysponując jednocześnie tak niezwykłym darem?

Film porusza kilka ważnych problemów – wspomniane już prawo do godności w ostatnim okresie życia skazanego, jego prawo do godnej śmierci, która jest zapłatą za niegodny człowieka czyn. „Zielona mila” także uzmysławia nam, jak łatwo kogoś posądzić o zbrodnię tylko dlatego, że znalazł się na niewłaściwym miejscu o niewłaściwym czasie. W latach 30. XX w. wprawdzie nie dysponowano tak dokładnymi metodami badań w celu udowodnienia czyjejś winy, jakie mamy dzisiaj, jednak samo podejście do oskarżenia kogoś o zbrodnię, która nie ma naocznych świadków, budzi poczucie niesprawiedliwości. Dla ówczesnych ludzi być może taka sytuacja była zawsze 100% pewna – dziś wiemy, a raczej domyślamy się, w jak wielu przypadkach dochodziło do tragicznej pomyłki.

Film – podobnie jak książka skłania do przemyśleń na temat człowieka, człowieczeństwa, godności ludzkiej oraz nad tym, jak niespodziewanie jakieś wydarzenie może zmienić nasze życie, choć często zupełnie się tego nie spodziewamy. Dlatego jest to film godny polecenia, nie tylko ze względu na trafny dobór aktorów i ich świetną grę, bardzo dobrze uchwyconą atmosferę czasów i miejsca, jakim jest Blok Śmierci, ale właśnie ze względu na poruszoną tematykę związaną z człowiekiem.