Filmy statek, reportaż

Jest sierpień roku 1980. W stoczni Gdańskiej rozpoczyna się strajk. Jednym z jego organizatorów jest Maciek Tomczyk syn Mateusza Birkuta. Władze radiokomitetu wysyłają na Wybrzeże redaktora Winkla, aby zebrał materiały na temat Tomczyka. Mają one posłużyć do spreparowania reportażu oczerniającego przywódców strajku. Winkel wnika w środowisko opozycji. Poznaje prawdę o życiu Tomczyka, spotyka ludzi, nie boją się głośno mówić o zbrodniach władzy ludowej. Zaczyna rozumieć, że w Polsce rzeczywiście można coś zmienić. Ale czy starczy mu odwagi, by przejść na stronę barykady?

Film dokumentalny ukazuje narodziny statku – dziesięciotysięcznika (czyli statku towarowego o nośności 10 tys. ton) o nazwie „Phenian”. Tego typu jednostki zaprojektowane i zbudowane w Polsce były chlubą polskiego przemysłu stoczniowego. Film jest pozbawiony komentarza, przez co podkreśla grę form i niemal mistyczny charakter „narodzin” statku, który powstaje w mroku, wyłania się w toku prac stoczniowców, by wreszcie ujrzeć światło dzienne i wypłynąć na szerokie wody. Statek jest niemal mitycznym kolosem, który wymaga wysiłku rzeszy robotników, w milczeniu i zaplanowanym rytmie wykonujących swoje czynności. Konwencja poetyckiej wizualizacji pracy robotników w filmie dokumentalnym sięga tradycji radzieckiej awangardy i brytyjskiego dokumentu społecznego.

Żartobliwy reportaż ukazujący letni wypoczynek w najpopularniejszych polskich miejscowościach nadmorskich. Wycieczkę rozpoczynamy w Orłowie, gdzie jesteśmy świadkami wyborów Miss Wybrzeża oraz różnych rozrywek plażowych, po czym udajemy się statkiem do Jastarni, a wieczorem na dancing do Juraty. Mamy możliwość zajrzenia do pracowni malarskiej Wojciecha Kossaka, następnie zwiedzamy latarnię morską w Rozewiu i udajemy się na plażę do Jastrzębiej Góry, gdzie wypoczywają znani artyści sceny i ekranu. Szlakiem mew to jeden z wielu morskich filmów Mieczysława Bilażewskiego. W kilku zdjęciach dowcipnie użyto tu stopklatek i cofania ruchu. Lektorem jest Andrzej Bogucki, aktor związany bardzo blisko z Polskim Radiem, znany głównie ze słuchowisk dziecięcych. Wielką wartością filmu jest udział znanych artystów: widzimy m.in. Stefana Hnydzińskiego pływającego w morzu, Tolę Mankiewiczównę jedzącą lody czy Elżbietę Barszczewską czytająca książkę na klifie. Dotychczas film znany był jedynie w okaleczonej wersji pozbawionej dźwięku. W 2023 roku został zrekonstruowany w oparciu o trzy niekompletne kopie.