Kostiumowy 1980

Film oparty jest na twórczości czołowych pisarzy z przełomu poprzedniego wieku i opowiada losy kilku pokoleń dwóch krakowskich rodzin mieszczańskich. Każdy odcinek serialu przybliża kawałek polskiej historii, rozpoczynając narrację w 1874, zgodnie z tytułem pierwszego odcinka, poprzez burzliwy czas powstania w 1905, a kończy w 1914, pozostawiając widza z nadzieją na dramatyczną zmianę sytuacji, gdy w obliczu zbliżającego się międzynarodowego konfliktu, Polska szykuje się do wojny wyzwoleńczej. Pomysł ma swój pierwowzór w spektaklu wystawionym w Starym Teatrze przez Andrzeja Wajdę, z okazji 60 rocznicy odzyskania niepodległości. W tle filmowej opowieści przewijają się sylwetki krakowskich artystów młodopolskich – Stanisława Przybyszewskiego, Tadeusza Boy-Żeleńskiego, Stanisława Wyspiańskiego.

Lata 70-te XIX wieku. 12-letni Kazio Leśniewski, syn plenipotenta majątku młodo owdowiałej hrabiny, kipi nadmiarem energii życiowej. Kiedy polując na jastrzębia podpala oborę, hrabina decyduje, że należy oddać chłopca do szkoły w Siedlcach. Kazio nie przykłada się zbytnio do nauki, traktuje szkołę jako przedłużenie okresu zabaw; liczy na pomoc kolegów. Któregoś dnia staje w obronie maltretowanego przez klasę garbuska Józia, zyskując wdzięczność i przyjaźń kaleki.

Nikodem Dyzma, zredukowany urzędnik pocztowy z prowincjonalnego miasteczka, jak wielu bezrobotnych poszukuje pracy w Warszawie. Wymarzył sobie, że zostanie mandolinistą lub fordanserem, dlatego jak najcenniejszy rekwizyt przechowuje wytworny frak. Szczęśliwy traf otwiera przed nim nowe perspektywy. Znajduje na ulicy zaproszenie na raut rządowy i postanawia zaryzykować. Wyelegantowany idzie na bal, aby choć raz najeść się do syta. Podczas bankietu jeden z gości wytrąca mu z ręki talerz. Głodny i wściekły Dyzma robi mu głośną awanturę. Spodziewa się, że zostanie natychmiast wyrzucony na bruk. Tymczasem otrzymuje gratulacje i wyrazy uznania, między innymi od pułkownika Waredy i ministra rolnictwa Jaszuńskiego. Okazuje się, że zwymyślał dyrektora gabinetu premiera, niejakiego Terkowskiego, który ma wielu przeciwników politycznych. Nikodem Dyzma staje się bohaterem wieczoru, dygnitarze uznają go za jednego ze "swoich". Tak zaczyna się zawrotna kariera hochsztaplera. Dyzma bez namysłu korzysta z nęcącej propozycji Kunickiego, przyjmuje posadę administratora w jego dobrach.