Filmy film czarno-biały, prowincja, relacja mąż-żona

Odstawiony we frak bezrobotny nędzarz Nikodem Dyzma stara się o pracę fordansera w warszawskim nocnym lokalu. Jednak właściciel oświadcza, że Dyzma jest prowincjuszem i nie daje mu angażu. Szczęśliwym trafem Dyzma znajduje na ulicy zaproszenie na bal wyższych sfer. Idzie tam z zamiarem oddania zaproszenia właścicielowi, licząc na suty napiwek. Przez omyłkę służący biorą go za ważnego gościa i wpuszczają na raut. Tam chamskie zachowanie Dyzmy otwiera mu drzwi do oszałamiającej kariery.

Nastrojowy dramat psychologiczny, rozegrany w scenerii prowincjonalnego miasteczka: stary kolejarz staje wobec konfliktów, zrodzonych z nieoczekiwanego ożenku syna z obcą kobietą, nie zaś z kochającą go miejscową dziewczyną. Małe kresowe miasteczko. Z wojny wraca do domu syn starego zawiadowcy stacji, niespodziewanie przywożąc ze sobą żonę. Dramat kochającej go i czekającej na niego córki sąsiada, Celinki, oraz ojca, który w niej widział swą synową. Syn nie mogąc pogodzić się z ojcem, wyjeżdża wraz z żoną spodziewającą się dziecka. Miasteczko opuszcza także Celinka.

W małym miasteczku kończy się kolejny etap wyścigu kolarskiego. Wszyscy od dawna przygotowują się na przyjęcie kolarzy. Etap wygrywa lokalny kolarz, wszystkim znany. Władze chcą uroczyście uczcić jego zwycięstwo...