Filmy urząd bezpieczeństwa

Rok 1976. Na korytarzu gmachu Telewizji, Agnieszka - dyplomantka szkoły filmowej - przekonuje "ważnego" redaktora o potrzebie powstania filmu o Mateuszu Birkucie, przed laty przodowniku pracy, którego błyskotliwa kariera skończyła się nagle i niespodziewanie gdzieś około roku 1952. Po pertraktacjach dziewczyna dostaje wreszcie taśmę i niezbędny sprzęt. Rozpoczyna prywatne śledztwo, mające ustalić przyczyny sukcesu i upadku Birkuta.

Powstająca z powojennych ruin Warszawa roku 1953 to miejsce, w którym wszystko jest możliwe. Wszechobecna niepewność, donosy i kontrola oswajane są wódką i dobrym towarzystwem, w podziemiach kościoła daje się słyszeć jazz, a przypadkowe spotkanie w toalecie z I sekretarzem Bolesławem Bierutem może zakończyć się niespodziewaną nietrzeźwością. To wszystko zna z własnego doświadczenia niejaki Pan T. – uznany pisarz, który mieszka w hotelu dla literatów. Mężczyzna utrzymuje się z korepetycji dawanych pięknej maturzystce, z którą łączy go płomienny romans. Pewnego dnia do sąsiedniego mieszkania wprowadza się chłopak z prowincji, który marzy o karierze dziennikarza. Pan T. staje się dla niego mistrzem i nauczycielem. Życie głównego bohatera nabierze tempa, gdy władze zaczną podejrzewać go o niecne zamiary wysadzenia Pałacu Kultury i Nauki, ponętna uczennica zaszokuje go niespodziewanym wyznaniem, a Urząd Bezpieczeństwa zacznie śledzić każdy jego ruch. W tej rzeczywistości pełnej absurdów trudno będzie zachować powagę.

Jest połowa XX wieku w Polsce Ludowej. Adam mieszka z matką, którą niepokoją funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa. Ojciec Adama jako pilot bronił Albionu podczas II wojny światowej i słuch o nim zaginął. Nie wiadomo, czy pozostał w Anglii, czy wrócił do kraju i ukrywa się, by uniknąć prześladowań. Przychodzą od niego paczki i kartki pocztowe, ale Adam, który nigdy nie widział swojego ojca, podejrzewa, że paczki przysyła ktoś inny. W szkole bezustannie marzy, że któregoś dnia ojciec wyląduje na zakurzonym boisku w swoim spitfajerze i wznieci tuman pyłu, z którego wyłoni się żywy, bohaterski i wspaniały. Tymczasem oglądając w kinie „Pogardę” Jeana-Luca Godarda, przenosi się do garderoby młodej Brigitte Bardot i jej świata gwiazd filmu i muzyki.

Generał August Emil Fieldorf, pseudonim "Nil", był dowódcą Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej podczas okupacji niemieckiej oraz organizacji "Nie", czynnie sprzeciwiającej się powojennemu okupantowi sowieckiemu. Po wojnie i zesłaniu na Ural, Fieldorf zmuszony jest podjąć śmiertelną grę z Urzędem Bezpieczeństwa, próbując uratować rodzinę i współtowarzyszy z podziemia.

Jest lato 1946 roku. Nie wszyscy złożyli broń, nie wszyscy uznali obecne władze. W kraju działa zbrojne podziemie niepodległościowe. Miejscowy Urzędu Bezpieczeństwa walczy z reakcyjnym oddziałem Boruty. Niestety nie jest to łatwe, gdyż w szeregach UB jest członek bandy. Tymczasem w miasteczku pojawia się historyk, Albert Niziński, a tak naprawdę, jest to działający w pełnej konspiracji pracownik UB.

Jest rok 1956. Najzimniejszy rok Zimnej Wojny. Węgry znajdują się w orbicie politycznej dominacji Związku Radzieckiego. Jest jednak dziedzina, w której są największą siłą – węgierska drużyna jest niepokonana w water polo. Jesienią 1956 roku, gdy ciemna chmura komunizmu zawisa nad całą Europą, a radzieckie czołgi rujnują państwo węgierskie, Karcsi Szabo i jego drużyna walczą z Sowietami o złoto na Olimpiadzie w Melbourne. Mecz miał się później okazać najbardziej krwawą rozgrywką w historii sportu, symboliczną bitwą o honor i wolność, na którą patrzył cały świat...

Rok 1946. Na ziemiach wyzwolonych po lasach ukrywają się „bandy” NSZ. Oficer UB, kapitan Morwa, otrzymuje rozkaz zlikwidowania takiego oddziału, który działa w Pieninach. Okazuje się, że w oddziale Morwy „zagnieździł się kret”, tajemniczy „Student”, który donosi „bandytom” o każdym posunięciu kapitana…

Początki powstawania Polski Ludowej. Po zakończeniu wojny Haratyk, niekwestionowany przywódca beskidzkiej wioski, organizuje życie mieszkańcom. Buduje szkołę i tartak, ale nie uznaje żadnej zwierzchności, co nie podoba się miejscowemu szefowi UB. Gorzeł (przedstawiciel UB) uważa go za anarchistę i szkodnika. Postanawia więc siłą zmusić beskidzkiego górala do podporządkowania się władzy. Niepokorny Haratyk wraz z miejscowymi podpala tartak i idzie do lasu…

Film – pomnik wystawiony prymasowi tysiąclecia – Stefanowi Wyszyńskiemu. Budowniczowie – scenarzysta Jan Purzycki i reżyserka Teresa Kotlarczyk postawili monument na fundamencie autentycznych wydarzeń, opisanych przez samego prymasa w dziennikach z lat 1953 – 1956. Owe trzy lata spędził prymas, internowany przez władze chcące odciąć go od bezpośredniego wpływu na Kościół, w klasztorze w Stoczku Warmińskim, a następnie w Komańczy. Autorzy filmu skupili się na okresie jego pobytu w Stoczku, gdzie towarzyszyli mu ksiądz Stanisław Skorodecki i siostra Leonia. Tutaj toczy się batalia nie tylko o życie kardynała, którego partyjni aparatczycy starają się za wszelką cenę złamać, ale także o przyszłość polskiego Kościoła.

Rzeczywistość lat 50-tych. Główny bohater poddany jest presji skrajnych autorytetów. Z jednej strony fascynuje go wizja "nowego człowieka", wiernego socjalistycznej idei. Z drugiej zaś idea ta ulega weryfikacji pod naporem prawdy - przesiąkającej z Radia Wolna Europa i w skutek brutalności UB, do której dochodzi przy aresztowaniu ojca. Ten konflikt wartości nie może doczekać się prostego rozwiązania.