Mike Leigh urodził się 20 stycznia 1943 roku w Broughton, dzielnicy Salford leżącym w hrabstwie metropolitarnym Greater Manchester w północno-zachodniej Anglii. Syn Phyllis Pauline i Alfreda Abrahama, lekarza w przemysłowej części Salford (okolice Manchesteru), dorastał w rodzinie żydowskich imigrantów (rodzice zanglicyzowali rodowe nazwisko „Lieberman” przed jego narodzinami). Uczęszczał do Salford Grammar School do chwili otrzymania stypendium w Royal Academy of Dramatic Art w 1960 roku. Od początku nauki w nowym miejscu udzielał się jako aktor w Royal Shakespeare Company, a od 1965 r. również jako reżyser i autor sztuk, których napisał dziewięć do czasu swego filmowego debiutu pt.: „Ponure chwile” („Bleak Moments”). Jest to pozornie prosta opowieść o kobiecie (Anne Raitt), która opiekuje się umysłowo opóźnioną siostrą w południowych przedmieściach Londynu. Walczy o normalne kontakty z otoczeniem, przyjaźni się z inną kobietą z pracy i spotyka się z niezdarnym emocjonalnie nauczycielem (Eric Allan). Jednak spojrzenie reżysera sprawia, że widz nie czuje się komfortowo oglądając realistyczny portret mieszczanina, z którym wielu może się przejrzeć. Jego wczesne dzieła tworzone na potrzeby telewizji cechowały się sarkastyczno-ironicznym spojrzeniem na brytyjską klasę średnią, z jej banalnymi problemami, rutyną, obyczajami i postawami w chwilach podejmowania prawdziwych decyzji. Z tamtego okresu pochodzą m.in.: „Nuts in May”, „Smelling A Rat”, „It's A Great Big Shame”, „Greek Tragedy”, „Ecstasy”, „Abigail's Party”, „Goose-Pimples”. Przygotowanie telewizyjnej wersji „Przyjęcia Abigail” (pierwszy pokaz w BBC 1977-11-01) odbywało się w wielkim pośpiechu, czego efektem było niedopracowanie detali technicznych produkcji i późniejsza niechęć Leigha do tego typu pracy na rzecz tworzenia w teatrze. Styl pracy Leigha polega długich improwizacjach rozwijanych w ciągu tygodni, w celu budowania postaci i fabuły filmu. Bohaterowie są bardzo dokładnie opracowywani, w najdrobniejszych szczegółach analizowani jeszcze przed przystąpieniem do zdjęć. Zaczyna się on od kilku pomysłów, jak szkice myśli, które mogą się rozwijać, ale nie ujawnia wszystkich swoich zamiarów wobec obsady, która odkrywa swój los i swoje działania w rezultacie rozwoju sytuacji. Pierwsze powstają indywidualne charaktery, a dopiero po stworzeniu cech psychicznych i fizycznych reżyser zezwala na interakcję z innymi postaciami - wówczas to analizuje się poszczególne relacje i związki, buduje ich dynamikę. Wstępne przygotowania odbywają się przez prywatne rozmowy z reżyserem, a następnie finalne sceny odgrywane są bez żadnych wprowadzeń, wyjaśnień, tak by aktorzy mogli być odtwarzanymi postaciami, a finał historii zależy jedynie od rozwoju wydarzeń, improwizacji i emocji wytworzonych między aktorami (filmy Mike'a Leigh określa się jako „brytyjski realizm społeczny”). Leigh umiejętnie łączy elementy tragiczne z komicznymi, farsę z powagą, życzliwość z nienawiścią, przy czym na różnych etapach jego kariery szale optymizmu i pesymizmu miały różną wagę. Skupienie na problemach społecznych przeciętnego człowieka, krytyka konsumpcyjnego stylu życia i thatcheryzmu, portretowanie ludzi z klasy średniej, koncentracja na jednostce, stawianie dramatu jednej osoby w centrum wydarzeń poprzez prezentacje zachowania i relacji między bohaterami, uwypuklenie dialogów, gestów, ukazanie samotności jednostki, niemożności porozumienia się z bliskimi, to elementy charakterystyczne dla niego. Same zdjęcia do filmu wyglądają w bardziej tradycyjny sposób, z dialogami, określoną historią i motywacją bohaterów, ale aktorzy mają czerpać z doświadczeń z wcześniejszego etapu przygotowań, z emocji, które wytworzyli improwizując. Mike Leigh do twórczości kinowej powrócił po długiej przerwie, ale za t od razu głośnym i docenionym obrazem. „Wysokie aspiracje” („High Hopes”) to portret młodego małżeństwa w okresie podejmowania najważniejszych życiowych decyzji, wyboru między stabilnością finansową, a dzieckiem, modelem życia tradycyjnym, czy pójściem z duchem czasu, a wszystkie decyzje determinowane są przez sytuacje materialną, ale ich wspólne szczęście niekoniecznie. Kolejne produkcje odniosły jeszcze większe sukcesy, łącznie z nominacjami do Oskarów. „Nadzy” („Naked”) to portret mężczyzny, który mimo inteligencji, wiedzy i predyspozycji by osiągnąć „coś” w życiu, wybiera zawsze boczną drogę, szuka problemów i często je znajduje. Uciekając przed zemstą zgwałconej przez niego dziewczyny trafia do Londynu, spotyka byłą dziewczynę i jej fascynującą współlokatorkę, trafia na ulicę, gdzie poznaje wiele oryginałów, a także otrzymuje lanie, przed którym uciekał. Film ten to „naga” prawda o człowieku, jego słabościach, traumach, które kształtują całe życie, obraz daleki od lukrowania rzeczywistości, ale też nieszukający winnych zaistniałych wydarzeń – jest jak jest. Z kolei „Sekrety i kłamstwa” to film uchodzący za kwintesencje stylu reżysera, opowiadający z pozoru banalną historię, pasującą w swym zarysie do telenoweli, ale poprzez umiejętności Leigha nie oczekujemy ckliwej historii z cukierkowym zakończeniem, lecz finał trudniejszy do przełknięcia, ale za to przejmująco prawdziwy. „Vera Drake” i „Happy-Go-Lucky, czyli co nas uszczęśliwia” to następne pozycje, które potwierdziły ogromny talent reżysera i zdobyły uznanie widowni oraz krytyków. Ostatnim filmem jest „Another Year”, pokazywany m.in. w konkursie głównym na festiwalu w Cannes. W życiu prywatnym Mike Leigh był żonaty z Alison Steadman, którą poślubił w 1973 roku. Mają dwóch synów: Toby (ur. w 1979 r.) i Leo (ur. 1981 r.). Żona wystąpiła w siedmiu jego filmach i wielu sztukach przez niego reżyserowanych. Rozwiedli się w 2001 roku. Obecną partnerką Leigha jest projektantka kostiumów, Charlotte Holdich.