Filmy film poetycki

Dziejące się współcześnie Jasminum (łacińska nazwa jaśminu) opowiada historię tajemniczą i magiczną, pełną zmysłowych zapachów, wypełnioną szczególnym światłem, jakie roztacza wokół siebie miłość. Klasztor, w którym toczy się akcja filmu, nie różniłby się od innych, gdyby nie fakt, że trzech mieszkających tam zakonników posiada pewną niezwykłą cechę. Każdy z nich pachnie innym, owocowym zapachem: jeden czeremchą, drugi czereśnią, a trzeci śliwą, a zapachy te mają szczególne właściwości… Pewnego dnia do klasztoru przyjeżdża młoda konserwatorka malarstwa, która otrzymuje zlecenie odnowienia tamtejszych obrazów. Natasza pojawia się w Jaśminowie wraz ze swoją 5-letnią córką, Gienią. Urok i dociekliwość dziewczynki wprowadzają wiele zamętu w spokojne dotąd życie mnichów… W tej historii i ludzie i budynki i zapachy mają swoje tajemnice.

Kostiumowy film przygodowy, baśń fantastyczna czy może typowy film „płaszcza i szpady” z elementami komedii? Tak czy inaczej (albo i wszystko w jednym) to jeden z najbardziej znanych polskich filmów na Zachodzie. Źródłem adaptacji jest tu bowiem powieść szkatułkowa (taka, gdzie każda kolejna historia wywodzi się z poprzedniej) poety, żołnierza, filozofa i podróżnika Jana Potockiego, a która dopiero 34 lata po ukazaniu się we Francji doczekała się polskiego wydania. Powieść to równie niezwykła, jak niezwykły był jej autor. A opowiada o losach młodego hiszpańskiego kapitana, Alfonsa van Wordena, który jako potomek potężnego rodu ma się wykazać odwagą i honorem, a w zamian dowie się, do jak wielkich rzeczy został wybrany. Opowieść to mistyczna, z wieloznacznymi pytaniami o celu ludzkiej egzystencji, filozofią, ale i z racjonalną interpretacją humanistyczną. Zarówno nasz bohater, jak i widz, zostają zmuszeni do myślenia, do opowiedzenia się za którąś z interpretacji. W całej tej fantastyczno-mistycznej otoczce opowieść ta dotyczy bowiem rzeczy bardzo ważnych dla każdego człowieka.

W bajkowej wsi żyje były legionista Jakubek. Żonę pochował jakiś czas temu i teraz mieszka tylko z dorosłym już, lecz bardzo nieśmiałym, synem Janeczkiem. W tej samej wsi mieszkają też trzej towarzysze broni Jakubka: Kotek, Ingatko i Gniewisz. Od pewnego czasu legioniści coraz częściej rozmawiają o umieraniu…

Na polnej drodze wędrowny dziad znajduje kobyłkę, która, obita i schorowana, zdycha. Dziad grzebie kobyłkę i rzuca klątwę na wioskę, w której zamęczono zwierzę. Pewnego nią Jańcio budzi się opuszczony przez ludzi i postanawia dokonać cudu, chce cofnąć czas...

Ojciec, już odświętnie ubrany, ostrzy kosę. Po chwili zaczyna kosić trawę spokojnymi, miarowymi ruchami. Syn pomaga mu w pracy, usuwając meble spod błyszczącego ostrza. Nie rusza tylko krzesła, na którym siedzi matka, wpatrzona w trawę… Trawa porasta podłogę całego mieszkania. Z blatu stołu wykwitają płatki, a ze środka pokoju strzela pod sufit rozłożyste drzewo. Między oplecionymi pnączami meblami przemyka od czasu do czasu spłoszona sarna. Poza tym dom jest zupełnie zwyczajny, stara, przedwojenna, od lat nieremontowana kamienica ze skrzypiącymi schodami, którymi wspina się ostrożnie nietrzeźwy sąsiad. Z wysokiego, spękanego stropu mieszkania sypie się tynk, ściany zdobią resztki stiukowych sztukaterii, plamy po zaciekach, liszaje. W lokalu na trzecim piętrze mieszka trzyosobowa rodzina, kościsty, łysy ojciec w zbyt dużym, choć pasującym jeszcze kilka lat temu na niego garniturze, matka, kobieta energiczna, choć lubiąca czasem pogrążać się w melancholię i dwudziestokilkuletni syn.

Film, poprzez pryzmat losów siedmiu braci Basistów walczących o wolność, opowiada o zakończonym klęską powstaniu śląskim z 1920 roku. Kutz pokazuje plebejski charakter powstańczego zrywu oraz takież cechy górnośląskiej kultury (bracia idą do powstania, jakby szli na szychtę w kopalni). Tragizm miesza się w filmie z elementami komediowymi i szczególnym, regionalnym humorem.

W małej miejscowości kuracyjnej Krokovy Vary trzej przyjaciele – kierownik ośrodka rekreacyjnego, emerytowany major oraz ksiądz spędzają czas na dyskusjach filozoficznych i wspominaniu młodości, głównie swoich miłosnych podbojów. Los sprawia, że pojawia się ostatnia, być może, szansa na przeżycie miłosnej przygody. Do miasteczka przyjeżdża wóz cyrkowy, a w nim piękna dziewczyna Anna, która obudzi w bohaterach uśpione namiętności i wprowadzi element niepokoju do monotonnej egzystencji trójki przyjaciół.

Dybuk to zmora, duch w folklorze żydowskim. Dusza zmarłego, która nie może zaznać spoczynku z powodu popełnionych grzechów, szuka osoby żyjącej, aby wtargnąć w jej ciało. Fabuła filmu zaczerpnięta została ze sztuki scenicznej Szymona An-skiego, który w swej pracy wykorzystał ludowe wierzenia. Nissen i Sender są przyjaciółmi i gdy rodzą im się dzieci (Lea i Chonen), przyrzekają sobie, że w przyszłości połączy je węzeł małżeński. Mijają lata, Sender gromadzi coraz większy majątek, natomiast Nissen tonie w rzece. Dzieci starych przyjaciół pokochały się mimo braku ingerencji rodziców. Ojciec dziewczyny ma jednak inne plany, chce dla niej bogatego męża. Szukając jakiegoś rozwiązania, Chonen wzywa na pomoc Boga, a gdy nic się dzieje, prosi o pomoc czarta i pada martwy. Nawet w zaświatach nie odnajduje spokoju, wciąż chcąc odzyskać ukochaną.

Właśnie trwa wigilia Bożego Narodzenia. Andrzej, starszy mężczyzna powraca do swego domu, w którym panuje pustka. Przestraszony tym stanem rzeczy postanawia odnaleźć swą wymarzoną kobietę, której nigdy nie miał.

Debiut fabularny Jerzego Skolimowskiego, a zarazem pierwsza część dyptyku o losach Andrzeja Leszczyca – młodego, wrażliwego człowieka, zagubionego we współczesnym świecie, rozpaczliwie szukającego wyjścia z beznadziejnej i bezcelowej codzienności. Film rozpoczyna się w momencie, gdy Andrzej budzi się wczesnym rankiem, zostawia śpiącą dziewczynę i stawia się przed komisją poborową. Ku zdumieniu jej członków domaga się niezwłocznego powołania do służby zasadniczej, ponieważ doszedł do wniosku, że jedynie wojsko nauczy go, co naprawdę znaczy dorosłe życie.