Dla zbudowania nastroju i klimatu lat 80. zastosowane zostały różne zabiegi formalne. Ze scenografii i kostiumów wyeliminowano wszystkie elementy o barwie czerwonej. Prawie wszystkie ujęcia tej części filmu zostały zrealizowane statyczną kamerą, z charakterystycznym dla wspomnień pominięciem detali.
Reżyser filmu Wiesław Paluch otrzymał w roku 1999 stypendium od Agencji Scenariuszowej, na napisanie scenariusza pełnometrażowego filmu fabularnego pt. Motór. Pozytywnie oceniono oryginalny pomysł i ciekawe dialogi. Produkcją filmu zainteresowana była jedna z firm producenckich. Jednak wobec niemożności zgromadzenia środków na produkcję (wg kosztorysu wstępnego około 2 milionów PLN), firma ta od produkcji odstąpiła. Wiesław Paluch wraz z Krzysztofem Semeniuk, współproducentem i montażystą filmu, założyli firmę Motór-Film i postanowili sami wyprodukować Motóra. Znaleźli i przekonali sponsorów. Zaangażowali do filmu znajomych i swoje rodziny. Odwołali się do lokalnego patriotyzmu władz Biłgoraja - miasteczka, z którego pochodzi reżyser. Skorzystali z pomocy Fundacji Kresy 2000 Alicji Jachiewicz i Stefana Szmidta, którzy wysoko ocenili scenariusz i zgodzili się w filmie wystąpić. Produkcja ruszyła. Na przełomie lipca i sierpnia 2002 roku zrealizowano zdjęcia do filmu historycznego, rozgrywającego się w realiach lat 80-tych, mając do dyspozycji kilkadziesiąt tysięcy złotych w gotówce oraz kilka razy więcej w usługach sponsorów, własnych oraz innych podmiotów. Wiosną 2003 roku producent filmu złożył wniosek o dofinansowanie, wraz z kasetą ze wstępnie zmontowaną wersją filmu, do nowo powołanej komisji ekspertów Agencji Produkcji Filmowej. Niestety wniosek przepadł.
Film w wersji elektronicznej rozpoczął życie festiwalowe i wtedy okazało się, że jest bardzo dobrze oceniany przez jury i wręcz z entuzjazmem przyjmowany przez publiczność. Gdyby do konkursu "Złotego klakiera" na festiwalu w Gdyni w 2003 roku był brany pod uwagę konkurs kina niezależnego, Motór miałby duże szanse na wygraną, bowiem oklaski po pierwszej projekcji trwały przez całe napisy końcowe tj. prawie siedem minut!
Wkrótce pojawiły się bardzo dobre recenzje, a niektórzy widzowie nazwali Motóra mianem "film kultowy".
Pierwsze nagrody jakie film uzyskał nie wpłynęły jednak na jego los. Co prawda w grudniu 2003 roku pojawiła się propozycja emisji Motóra na jednej z telewizyjnych anten, jednak producent nie skorzystał z niej, bo uważał, że Motór to film kinowy i powinien trafić na duży ekran. Pokazanie go w telewizji wykluczało dystrybucję kinową.
Jednak wszyscy dystrybutorzy odmówili zajęcia się dystrybucją Motóra w kinach. Tłumaczyli swoją decyzję brakiem wiary w możliwość zwrotu nakładów, jakie musieliby ponieść na transfer na taśmę 35mm i wytworzenie kopii filmu, zrealizowanego w technologii elektronicznej. Z tym problemem boryka się większość produkcji niezależnych. Technologia transferu z profesjonalnego nośnika video na negatyw 35mm jest w naszym kraju już dobrze opanowana. W ten sposób zostały zrealizowane takie filmy jak Edi, Żurek czy Warszawa. Ale w transfer tych filmów inwestowali ich producenci, tacy jak Piotr Dzięcioł (Edi) czy Telewizja Polska (Żurek, Warszawa), a nie dystrybutorzy kinowi. Większość produkcji niezależnych niestety nie stać na transfer. Dopiero pozytywna decyzja ministra kultury z grudnia 2004, dotycząca sfinansowania transferu Motóra, umożliwiła jego szeroką dystrybucję w kinach.
"Złoty Jańcio Wodnik" - Nagroda Główna Publiczności na XI Przeglądzie Polskich Filmów Fabularnych "Prowincjonalia 2004" w Słupcy
"Jańcio Wodnik" - Nagroda Dziennikarzy na XI Przeglądzie Polskich Filmów Fabularnych "Prowincjonalia 2004" w Słupcy
"Jańcio Wodnik" - Nagroda Burmistrza Słupcy na XI Przeglądzie Polskich Filmów Fabularnych "Prowincjonalia 2004" w Słupcy
"OFFIK"- Nagroda Główna Publiczności na II Toruńskim Offowym Festiwalu Filmowym "TOFFI" 2003
"Srebrny Zamek" na VII Międzynarodowym Festiwalu Filmowym "OFF CINEMA" 2003 w Poznaniu
"Jantar 2003" za scenariusz na Międzynarodowym Festiwalu Debiutów Filmowych XXII Koszalińskie Spotkania Filmowe "Młodzi i Film"
"Miś Barejady" na II Festiwalu Filmów Komediowych i Niezależnych - Jelenia Góra 2003
Wyróżnienie w Konkursie Kina Niezależnego na XXVIII Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych - Gdynia 2003
Motór, na festiwalu "Prowincjonalia" w Słupcy, zdobywając trzy nagrody, w tym nagrodę główną publiczności, pokonał takie filmy jak Symetria, Żurek, Pornografia czy Warszawa. Jury MFDF KSK "Młodzi i film" wyróżniło Motóra "Jantarem 2003" za scenariusz w konkursie, w którym brały udział najlepsze debiuty kinematografii narodowych z całego świata, w tym wysokobudżetowy film George'a Clooney'a Niebezpieczny umysł.
Motór to film autorski Wiesława Palucha, utrzymany w konwencji "filmu drogi". Jest to pierwszy obraz polskiej prowincji na styku zmian ustrojowych. W beznadziei lat 80-tych, bohaterowie filmu tworzą kult "motóra", który był próbą zbudowania swoistego "antymitu", kiedy motocykl WSK-a kojarzył się z tzw. "burakiem" i zaściankowością. Wydarzenia z tamtych lat zestawione są z losami tych samych ludzi w dzisiejszych czasach. Daje to w sumie opowieść ciepłą, z "odjazdem" i w duchu zdrowej anarchii, trochę w stylu Yesterday Piwowarskiego, Amerykańskiego graffiti Lucasa, czy Ostatniego seansu filmowego Bogdanovicha.
MOTÓR to komediodramat dla widza w wieku 15+.
MOTÓR to interesująca, wielopłaszczyznowa opowieść, w której każdy znajdzie coś dla siebie. Autor jednej z recenzji napisał:
" ... Motór to zręczna mieszanka filmu drogi, komedii, przypowieści filozoficznej, filmu obyczajowego, a nawet sensacyjnego. Choć mowa jest tu o sprawach najistotniejszych (Bóg i wiara, śmierć, sens życia), widz nie czuje się znużony. A to za sprawą pełnego humoru scenariusza..."
MOTÓR to film wielokrotnie nagradzany, często określany mianem kultowy.
Muzyka w filmie MOTÓR to wielkie przeboje ( "Wish You Were Here" Pink Floyd, "Living After Midnight: Judast Priest, "Born To Be Wild" Steppenwolf, "Motorcycle Man" Saxon i wiele innych).
Motór powstał wyłącznie ze środków prywatnych. Film wymagał 35 dni zdjęciowych. Krzysztof Semeniuk z Pawłem Śmietanką przeprowadzili próby transferu różnych formatów elektronicznych, na negatyw. Do realizacji Motóra wybrano format Betacam SP, który najlepiej rokował jeśli chodzi o transfer na taśmę 35 mm, spośród dostępnych w 2002 tanich technologii.
Akcja filmu została umieszczona na ulicach Biłgoraja i w okolicznych wsiach. Kilka scen zostało zrealizowanych w Warszawie. Biłgoraj to miasto rodzinne Wiesława Palucha, co znacznie ułatwiło, a wręcz uczyniło realnym realizację zdjęć do retrospektywnej części filmu.
Mały budżet nie spowodował jednak odstąpienia od profesjonalnego reżimu pracy nad filmem. Już kilka miesięcy przed rozpoczęciem zdjęć gotowy był szczegółowy scenopis filmu i storyboard. Zdjęcia były realizowane na zabezpieczonych przez agencję ochrony i odpowiednie służby drogowe planach, przygotowanych z odpowiednim wyprzedzeniem przez pion scenografii. Operator miał do dyspozycji sporo światła, jazdę itd. Ekipa miała przyzwoite zakwaterowanie i całodzienne wyżywienie. To była profesjonalna produkcja za zupełnie nieprofesjonalne pieniądze. To ogromne przedsięwzięcie mogło się udać tylko dzięki pomocy różnych instytucji oraz wielu osób prywatnych.
Mimo iż od czasów, w których rozgrywa się retrospektywna część filmu, upłynęło zaledwie 20 lat, znalezienie miejsc przypominających lata 80. nastręczało sporo trudności. Nie było wtedy plastikowych okien, kolorowych fasad budynków, szyldów czy anten satelitarnych itd. Z trudem udało się producentom filmu wstrzymać remont chodnika na jednej z biłgorajskich ulic, gdzie tradycyjną betonową płytkę chodnikową zamieniano na kostkę.
Realizacja filmu historycznego wymagała całkowitego zamknięcia ruchu drogowego w okolicach planu zdjęciowego i usunięcia z jego strefy współczesnych samochodów. W ich miejsce pojawiły się samochody z lat osiemdziesiątych, które udało się wypożyczyć od mieszkańców miasteczka. Sporym problemem było także znalezienie stacji benzynowej z lat 80., a scena w wiejskim sklepie wymagała pracochłonnego wyniesienia na zaplecze wszystkich znajdujących się w nim towarów. Film historyczny wymagał także znalezienia odpowiednich kostiumów. Twórcy filmu znaleźli je w specjalistycznych magazynach, a część to ubrania, które ocalały na dnie szaf i na strychach realizatorów i ich znajomych.
Zarejestrowano ponad 25 godzin materiału. Posiadana baza sprzętowa producenta umożliwiła wielomiesięczny montaż obrazu i dźwięku. Powstało kilkanaście różnych wersji montażowych filmu. Konsultantem montażu był Feliks Falk, a opiekunem artystycznym Jerzy Sztwiertnia.
Ogromnym wyzwaniem było uzyskanie licencji do utworów muzycznych, które twórcy zaplanowali w filmie użyć. Wiesław Paluch i Krzysztof Semeniuk uważali, że nie da się wiarygodnie odtworzyć rzeczywistości lat osiemdziesiątych, w której dorastali bohaterowie filmu, bez muzyki, jakiej się wtedy słuchało. A słuchało się nie byle czego: Pink Floyd, Judas Priest, Saxon . Ponieważ w polskim kinie rzadko wykorzystuje się przeboje wielkich gwiazd muzyki zagranicznej, pierwsze wnioski, które producenci złożyli do publisherów i firm fonograficznych były kwitowane ironicznym uśmiechem. Jednak okazało się, że twórcy muzyki, po zapoznaniu się ze scenariuszem filmu chętnie udzielali licencji i to na bardzo preferencyjnych warunkach, podkreślając, że pomysł filmu bardzo im się podoba. I tak producenci filmu uzyskali zgody prawie na wszystkie zaplanowane wcześniej utwory. Zgody często udzielone osobiście przez autorów muzyki, m.in. przez Davida Gilmoura i Rogera Watersa z Pink Floyd.
Film składa się z dwóch części, zbudowanych w opozycji stylistycznej. Jedna część, retrospektywna, rozgrywa się w plenerze prowincjonalnego miasteczka, w 1983 roku. To ostatnie miesiące stanu wojennego. Sceneria wprowadza widza w klimat prowincjonalnej peerelowskiej rzeczywistości: małomiasteczkową nudę, ospałość i szarzyznę. W bohaterach ta rzeczywistość wzbudza zachowania klaustrofobiczne: przesiadywanie w tych samych miejscach (np. zawsze spotykają się przy kiosku) oraz nagłe wybuchy agresji i konfliktów. Nastrój tworzy spokojny rytm opowiadania oraz statyczne kadry kontrastowane momentami napięcia i przyśpieszenia akcji w chwilach konfliktów.
Wydarzenia drugiej części filmu umiejscowione są na przełomie wieków. W środku słonecznego letniego dnia, bohaterowie starsi o kilkanaście lat, jadą samochodem do Warszawy. Kolorystyka kadru jest intensywna: żywe kolory, plenery są soczyście zielone, ostre kontrastowe światło. Współczesność to: ruch, pośpiech, przemieszczanie się, pokonywanie przestrzeni. Bazyl i jego pasażerowie, są pod wpływem narkotyków. Zastosowane tu środki filmowe przybliżają stan "działania na szybkich obrotach" i oddają "odjazdowość" tego dnia. Zdjęcia i montaż są tu dynamiczne.
Bohaterowie
Głównych bohaterów, chłopaków z miasteczka, zagrali młodzi 25-30-letni aktorzy, ucharakteryzowani na dwudziestolatków. Są to aktorzy o twarzach niezbyt wyeksploatowanych w filmie. Zyskuje na tym autentyczność historii anonimowych mieszkańców małego miasteczka. Przy obsadzie ról mieszkańców wsi, m. in. Romana Gawlaka, jego żony, zależało mi na autentycznych fizjonomiach chłopskich - wśród wiejskich zespołów teatralnych, znalazłem wielu utalentowanych aktorów. Gra aktorska jest naturalna, odpowiadająca realizmowi filmu.
Bazyl i Monika
Najważniejszą relację, między Bazylem i Moniką, w części retrospektywnej, pokazałem jako wielkie żarliwe uczucie. Bazyl jest przekonany, że przeżywa największą miłość w swoim życiu. Dlatego kiedy Monika odchodzi, jest nieszczęśliwy i załamany. W części współczesnej Bazyl udaje, że Monika jest mu obojętna. Ona widząc to, kokietuje Tęgiego, chcąc zakwestionować ich dotychczasową przyjaźń.
Bazyl jest postacią kluczową dla filmu. Zależało mi na zbudowaniu portretu duchowego Bazyla. Jego wewnętrzną ewolucję, wyznaczają następujące postawy: gorliwa wiara, krótka impulsywna miłość, kryzys duchowy spowodowany śmiercią przyjaciela i zawiedzioną miłością.
W części współczesnej Bazyl jest człowiekiem wewnętrznie wypalonym, nie stroniącym od narkotyków. Po śmierci Rechola, Bazyl przyjął jego postawę wadzenia się z Bogiem. Ale bunt Bazyla został zakwestionowany przez konfrontację z Romanem Gawlakiem. Przypadkowe spotkanie tych dwóch ludzi, odmienia ich: Gawlak porzuca alkohol, a Bazyl przezwycięża kryzys, czego symbolicznym aktem jest spalenie motoru.
Muzyka
W ścieżce dźwiękowej, w części retrospektywnej, wykorzystałem utwory zachodnich zespołów rockowych i heavy-metalowych. Muzyka jest częścią stylu życia bohaterów. Podkreśla ich fascynację zachodem. W części współczesnej, dominuje muzyka: acid jazz, techno, charakteryzująca koniec lat dziewięćdziesiątych i początek XXI wieku.
Dlaczego Motór?
Motór opowiada o przenikaniu się dwóch światów: świata metafizyki, który daje znać o sobie poprzez znaki, takie jak: pojawienie się komety, objawienie, przeznaczenie, nieuchronność upływu czasu (co najbardziej można odczuć na przełomie wieków) oraz świata realnego, którego elementy naszym zdaniem układają się według logiki i na który (jak nam się wydaje) mamy wpływ. Ludzie żyjąc w niedoskonałym realnym świecie nadają duże znaczenie znakom ze świata metafizyki. Ich pojawienie się często przynosi zmiany. Dla jednych znaki takie wróżą zmiany na lepsze. Dla innych są przepowiednią katastrofy. Pragnieniem moim było zrobienie filmu opowiadającego z sympatią i wyrozumiałością o ludziach, o ich metafizycznych tęsknotach i potrzebie nieprzemijających wartości jako dających nadzieję.
Rok 1983. Małe miasteczko. Grupa chłopaków tworzy "sektę-wygłup" czczącą motocykle WSK, nazywane przez nich motórami. Jedynie Bazyl, młodzieniec religijny, nie od razu daje się wciągnąć w kult "motóra". Czczoną przez chłopaków wueską, jeździ Gienek, który "prowadza się" z piękną dziewczyną - Moniką. Oboje są mieszkańcami okolicznej wsi. Gienek podwozi swoim motorem Monikę do szkoły w miasteczku, stając się ofiarą kultu "motóra". Chłopaki mają niezły ubaw. Bazyl zakochuje się w pięknej Monice i wkrótce odbija ją Gienkowi. Bazyl i Monika przeżywają wielką wzajemną miłość.
Gienek ze swoim kolegą Antkiem, udają się do miasta. Tam zostają napadnięci przez Karasia, Rechola, Tęgiego, Bysia i Bazyla, oraz zmuszeni do modlitwy na kolanach, do wuesek stojących na wystawie sklepu motoryzacyjnego. Monika po tych zdarzeniach zrywa z Bazylem. Bazyl jest załamany. Tragiczna śmierć Rechola, zakatowanego przez milicję, przygnębia go jeszcze bardziej. Traci nadzieję. Przestaje chodzić do kościoła. Zostaje wyznawcą "motóra".
Przenosimy się w czasy współczesne.
Bazyl z Tęgim jadą samochodem dostawczym do Warszawy. Bazyl - wciąż gorliwy wyznawca "motóra"- zażywa narkotyki. Za wsią zabierają ze sobą Monikę - żonę Gienka, przebywającego zarobkowo w USA. Bazyl w rowie znajduje pijanego Gawlaka, śpiącego obok swojego rozbitego motoru. Chłopaki postanawiają przewieźć go, dla żartu, do Warszawy. Wnoszą go z Tęgim do samochodu i robią zakład: Bazyl twierdzi, że Gawlak się nie obudzi przez całą drogę. Tęgi natomiast uważa, że to niemożliwe. Bazyl wygrywa zakład. Zgodnie z umową tatuuje Tęgiemu na plecach motor. Bazyl z Moniką odnajdują wielkie uczucie jakie ich łączyło przed laty i postanawiają być ze sobą. Bazyl, Monika i Tęgi, przyjeżdżają do Gawlaka. Bazyl chce mu się odwdzięczyć - dzięki niemu wygrał zakład i odzyskał Monikę. Chce dać mu butelkę wódki...
Pozostałe
Proszę czekać…
