Tu się przytnie, tu się wytnie 0

4 listopad 1907 roku. W tym dniu, po raz pierwszy na świecie, została oficjalnie powołana cenzura filmowa. Stało się to w Chicago, z rozporządzenia rady miejskiej, która zabraniała rozpowszechniania obscenicznych i niemoralnych filmów. Rozporządzenie weszło w życie dnia 19 listopada tego samego roku. Od tego momentu zadaniem naczelnika policji było obejrzenie wszystkich filmów przed ich publicznym pokazem i wydanie zezwolenia bądź zakazu na ich rozpowszechnianie. Karą, która groziła za nie przestrzeganie rozporządzenia, była grzywna w wysokości 100 dolarów. W 1908 roku film Makbet naraził się chicagowskiej cenzurze. Został zatrzymany przez jednego z poruczników, który napisał w oświadczeniu, że Szekspir jest wielką sztuką i nie da się z niego zrobić sztuki za pięć centów. Był to jeden z pierwszych filmów, które zostały zatrzymane przez cenzurę w Chicago.

Muppety w komplecie / artfiles.art.com

W Szwecji natomiast powołano pierwszy Państwowy Urząd Cenzorski. 4 września 1911 roku powstał Statens Biografbyra. Wszystkie filmy, które miały być rozpowszechniane w Szwecji po 1 grudnia 1910 roku musiały uzyskać zgodę tego urzędu.

Tak wyglądały początki tego niechlubnego urzędu państwowego, który miał olbrzymi wpływ na kino. Jak wiadomo cenzura jest dla filmów straszną rzeczą, gdyż ogranicza wolność przekazu twórców. To, co artysta własnoręcznie wymyślił, zaplanował i stworzył, zostaje jednym ruchem ręki, jednym podpisem, czy pieczątką zniweczone i zniszczone. W dalszej części artykułu chciałbym jednak spojrzeć na ten temat z trochę innej strony. Skupię się na najdziwniejszych i najśmieszniejszych cięciach cenzorskich, gdyż cenzura może swoją głupotą i niewiedzą rozbawić do łez.

Myszka Miki / starstore.com

Z przyczyn dydaktycznych cenzorzy stanu Ohio starali się zatrzymać dystrybucję Wyspy skarbów, która, według nich, zachęcała małe dzieci do piractwa.

Nowozelandzka cenzura pocięła film Muppety jadą do Hollywood, gdyż dostrzegli w obrazie nieuzasadnione okrucieństwo. W scenie, która nie przypadła im do gustu, pijany marynarz grozi Misiowi Fozzie stłuczoną butelką.

W Szwecji zakazano puszczania E.T. widowni poniżej szesnastego roku życia, gdyż obraz pokazywał rodziców, którzy żywią wrogie uczucia do swoich dzieci.

Film Tarzan the Ape Man został zatrzymany przez niemiecką cenzurę, ponieważ stanowił zaprzeczenie hitlerowskiej doktryny o dziedziczności rasy.

Małpia kuracja braci Marx została zakazana w Irlandii, ponieważ, jak to określiła cenzura, mogła wywołać zamieszki. To jednak nie wszystko. Ich Dzień na wyścigach nie został przepuszczony przez łotewską cenzurę, ponieważ był bezwartościowy. Kacza zupa natomiast, została zakazana we Włoszech przez samego Benito Mussoliniego. Przywódca uznał bowiem, że to on był pierwowzorem dyktatora, w którego wcielił się Groucho Marx.

W 1974 roku Pekiński Instytut Filmowy zakazał dystrybucji filmu oświatowego Elementarne zasady pływania w rzekach, jeziorach i morzach. Chińska cenzura uznała, że potrzeba zapewnienia bezpieczeństwa to burżuazyjna tendencja, która ma na celu zachwianie rewolucyjnej odwagi młodych Chińczyków.

Rok 1933 w Rumuni stał pod znakiem zakazu wyświetlania filmów z Myszką Miki. Cenzura uznała, że dzieci będą się jej bały.

Janet Leigh w filmie Psychoza 1960

Sam mistrz Alfred Hitchcock musiał się zmierzyć z cenzurą. Kazano mu wyciąć sekwencję z nagą Janet Leigh, w słynnej scenie pod prysznicem w Psychozie. Reżyser nie widział jednak powodu, dla którego miałby ukrywać fakty, że ludzie kąpią się nago. Oddał więc cenzorom niezmienioną wersję. Ci, przepuścili film, ponieważ uznali, że Hitchcock posłuchał ich nakazu.

Jedno, małe słowo, może drogo kosztować. Przekonali się o tym twórcy Krokodyla Dundee. Cenzorzy w USA uznali, że film jest dozwolony od piętnastu lat, ponieważ usłyszeli w nim wymamrotany, łagodnie wyraz zniecierpliwienia o zabarwieniu seksualnym. Ten wyraz słyszeli chyba tylko oni.

Pieśń Tomorrow Belongs To Me, wykonywana przez młodego hitlerowca w Kabarecie, robiła takie wrażenie, że wycięto ją z niemieckich kopii, ponieważ mogła rozbudzić w kraju uśpiony, ultraprawicowy nacjonalizm.

Urząd Haysa zażądał pokazania angielskiego tłumaczenia wymyślonego niby-języka tubylców w filmie King Kong.

W filmie Joan Fontaine From This Day Forward, jeden z bohaterów mówi: Źle spałem poprzedniej nocy. Pewnie przez te dwie kawy, które wypiłem. Doradca RKO do spraw zagranicznych usunął ostatnie zdanie, argumentując to tym, że sugestia szkodliwego wpływu kawy byłaby źle przyjęta przez Brazylię, która ją uprawia.

Liza Minnelli w filmie Kabaret 1972

Duński Instytut Filmowy znalazł bardzo oryginalny sposób na zablokowanie produkcji dosyć kontrowersyjnego projektu Powrót Jezusa, Jensa Jorgena Thorsena. Na świecie mówiono, że film jest bluźnierstwem, a nie chcąc być posądzonym o krępowanie wolności wypowiedzi, Instytut po prostu cofną dotacje na kręcenie filmu. Swoją decyzję argumentował tym, że scenariusz narusza prawa autorskie twórców Starego Testamentu.

Jak widać z powyższych przykładów, cenzura nie zawsze jest aż tak zła.

Pisząc artykuł korzystałem z informacji własnych i książki Guinessa Księga Filmu autorstwa Patricka Robertsona, wydawnictwo PWN.