Pressboki

Aktorzy

HUGH JACKMAN rola Curly'ego w wystawionej na West Endzie inscenizacji musicalu "Oklahoma" w reżyserii Trevora Nunna przyniosła mu nominację do prestiżowej nagrody Oliviera. Wystąpił m.in. w filmach "Animal Husbandry" u boku Ashley Judd, "Paperback Hero" i "Erskineville Kings" oraz serialach TV "Corelli" i "Halifax f.p.", a na scenie - w musicalach "Sunset Boulevard" i "Piękna i bestia".

PATRICK STEWART jest cenionym aktorem teatralnym, telewizyjnym i filmowym, popularność przyniosła mu rola kapitana Jean-Luc Picarda w serialu "Star Trek: Następne pokolenie". Wystąpił m.in. w filmach: "Star Trek: Insurrection" (video: "Star Trek: Rebelia"), "Star Trek: Pokolenia", "Jeffrey" (video: "Jeffrey"), "Hedda", "Dune" (video, TVP: "Diuna"), "Excalibur" (video, TVP: "Excalibur"), "L.A. Story" (video: "Opowieść z Los Angeles"), "Death Train", "Robin Hood: Faceci w rajtuzach", "Gunmen" (video: "Gunmen"), "Masterminds" (video), "The Pagemaster" (video, TVP: "Władca księgi"), "Teoria spisku", "Safe House" i "Doc Savage" (video: "Doc Savage"). Wśród jego ról telewizyjnych są filmy "Opowieść wigilijna" (jako Ebenezer Scrooge), "Moby Dick" (nominacja do Złotego Globu), "Duch z Canterville" i "Boss Real" oraz serial "Ja, Klaudiusz", teatralnych - spektakle "Otella", "Snu nocy letniej" i "Burzy" Shakespeare'a. Udzielił także głosu faraonowi Seti w oryginalnej wersji językowej animowanego "Księcia Egiptu". Narracja albumu "Piotruś i wilk" przyniosła mu nagrodę Grammy.

IAN McKELLEN wybitny aktor teatralny, telewizyjny i filmowy, wyróżniony tytułem szlacheckim w roku 1991. Jest synem inżyniera, urodził się 25 maja 1939 w Anglii. Studiował literaturę angielską w uniwersytecie w Cambridge, mimo braku przygotowania profesjonalnego zadebiutował jako aktor w 1961 w Belgrade Theatre w Coventry. Od tej pory występuje w sztukach Shakespeare'a, Brechta, Czechowa (m.in. "Wiśniowy sad" i "Wujaszek Wania"), Ibsena (m.in. "Wróg ludu"), Marlowe'a (m.in. "Edward II"), Shawa, Stopparda i Wedekinda, grał m.in. Romea, Makbeta, Iagona i Salieriego w "Amadeuszu", który przyniósł mu nagrodę Tony'ego. Wystąpił m.in. w filmach: "Apt Pupil" (video: "Uczeń szatana") Bryana Singera, "Gods and Monsters" (nominacja do Oscara za rolę legendarnego reżysera horrorów Jamesa Whale'a, twórcy m.in. "Frankensteina" z Borisem Karloffem), "Ryszard III", "Swept From the Sea" (video: "Kochankowie sztormowego morza"), "Bent", "Rasputin" (TV), "Restoration" (video: "Oświecenie"), "Jack and Sarah" (video, TVP: "Jack i Sarah"), "Cień", "Cold Comfort Farm", "A orkiestra grała dalej" (TV, wyświetlany również w kinach), "Six Degrees of Separation" (video: "Szósty stopień oddalenia"), "Bohater ostatniej akcji", "I'll Do Anything" (video: "Potyczki z Jeannie"), "The Ballad of Little Jo" (TVP: "Ballada o małym Jo"), "Scandal", "Plenty" (video, TVP: "Obfitość"), "Zina", "The Keep", "Walter", "Priest of Love" (TVP: "Kapłan miłości"), "The Promise", "Alfred the Great" oraz realizowanej właśnie trylogii "Władca pierścieni". Adres poświęconej mu oficjalnej strony internetowej to: www.mckellen.com.

FAMKE JANSSEN popularność przyniosła jej rola Xenii Onatop w filmie "Goldeneye" z serii o przygodach Jamesa Bonda. Inne jej filmy to m.in.: "Celebrity" Woody Allena, "House on Haunted Hill", "Monument Avenue", "Oni", "Śmiertelny rejs", "Fałszywa ofiara", "City of Industry" (video), "Lord of Illusions" (video, TVP: "Władca iluzji"), "Fathers and Sons" (debiut), "Love & Sex" oraz "Circus". Pochodzi z Holandii, ukończyła wydział literatury Columbia University.

JAMES MARSDEN wystąpił m.in. w filmach: "Disturbing Behavior" (video: "Grzeczny świat"), "Gossip" oraz "Sugar and Spice". Znamy go z ról w serialu "Ich pięcioro" i dwuczęściowego filmu TV "Bella Mafia".

HALLE BERRY wystąpiła m.in. w filmach: "Bulworth" (video: "Senator Bulworth") Warrena Beatty, "Why Do Fools Fall In Love" (video: "Skazane na miłość"), "Jungle Fever" (TVP: "Malaria", debiut) Spike'a Lee, "Strictly Business", "Ostatni skaut", "Bumerang", "Losing Isaiah" (video: "Dwie matki"), "Race the Sun" (wydany u nas na kasetach video), "B*A*P*S" (video: "Księżniczki z Beverly Hills"), "Krytyczna decyzja", "The Flintstones" oraz "The Rich Man's Wife" (video: "Żona bogacza"). W telewizji wystąpiła w serialach "Queen" i "Salomon i Saba" oraz filmie biograficznym "Introducing Dorothy Dandridge", który przyniósł jej liczne nagrody, w tym Złoty Glob.

ANNA PAQUIN zadebiutowała w wieku 11 lat rolą w "Fortepianie" Jane Campion, który przyniósł jej Oscara. Dalsze jej filmy to m.in.: "Finding Forester", "It's the Rage", "Cała ona", "A Walk on the Moon", "Hurlyburly" (TVP: "Mętlik"), "Fly Away Home" (video: "Sztuka latania") oraz "Jane Eyre".

TYLER MANE jest zawodowym zapaśnikiem, wystąpił m.in. w filmie "The Adventures of Joe Dirt" oraz serialach TV "Son of the Beach", "Słoneczny patrol" i "Ich pięcioro".

RAY PARK zadebiutował jako aktor rolą Dartha Maula w filmie "Gwiezdne wojny: część I - Mroczne widmo". Następnie wystąpił w filmie Tima Burtona "Jeździec bez głowy". Chińskie sztuki walki trenuje od siódmego roku życia, zdobył wiele tytułów mistrzowskich. Jest znakomitym kickbokserem, gimnastykiem i akrobatą, po mistrzowsku posługuje się bronią orientalną. Przez ostatnie siedem lat był członkiem Brytyjskiej Drużyny Sztuk Walki (British Martial Arts Team), z którą regularnie odbywał światowe tournee. Był kaskaderem na planie filmu "Mortal Kombat 2: Unicestwienie". Występuje ponadto w filmach reklamowych i grach komputerowych.

REBECCA ROMIJN-STAMOS karierę zaczynała jako modelka w Europie, dokąd wyjechała podczas przerwy semestralnej w czasie studiów w University of California w Santa Cruz. Prowadziła program "House of Style" w MTV, który przyniósł jej sporą popularność. Potwierdziły ją role w serialach TV "Przyjaciele" i "Ja się zastrzelę". Na dużym ekranie wystąpiła w komedii "Austin Powers; Szpieg, który nie umiera nigdy" w roli samej siebie. Gościła na okładkach niezliczonych magazynów, w tym "Elle", "People", "Cosmopolitan", "Shape" i "Marie Claire".

BRUCE DAVISON był nominowany do Oscara za drugoplanową rolę w "Longtime Companion" (TVP: "Długoletni przyjaciel"). Inne jego filmy to m.in. "Apt Pupil" (video: "Uczeń szatana") Bryana Singera, "Czarownice z Salem", "Na skróty" Roberta Altmana, "Dotyk miłości", "Paulie" (video: "Paulie"), "Grace of My Heart" (video), "The Babysitter's Club" (video), "Far From Home" (video: "Daleko od domu"), "The Cure" (video: "Wyprawa po życie"), "It's My Party" (video: "Niech żyje bal", TVP: "Pożegnalne przyjęcie"), "Zbrodnie namiętności", "The Strawberry Statement" (głośna, nieznana u nas "Poziomkowa deklaracja", jeden z najważniejszych filmów nurtu kontestacji), "Six Degrees of Separation" (video: "Szósty stopień oddalenia") oraz "Willard". Wśród jego ról scenicznych są spektakle "Człowieka - słonia" Bernarda Pomerance'a, "Szklanej menażerii" Tennessee Williamsa, "Króla Leara" Williama Shakespeare'a i "Normalnego serca" Larry'ego Kramera, telewizyjnych - odcinki popularnych seriali "Alfred Hitchcock przedstawia", "Opowieści z krypty", "Kroniki Seinfelda", "Dotyk anioła" i "Harry i Hendersonowie" (także reżyseria).

E-X-OTYKA

W realizacji "X-Menów" udział wzięło wielu światowej sławy specjalistów, wśród których byli: nominowany do Oscara koordynator efektów specjalnych Michael Fink, charakteryzator Gordon Smith, koordynator pracy kaskaderów Gary Jensen (Dzika rzeka, Podejrzani), odpowiedzialny za sceny walk reżyser drugiej ekipy Corey Yuen (Zabójcza broń 4) i koordynator efektów specjalnych Colin Chilvers, nagrodzony Oscarem za Supermana.

Michael Fink korzystał z komputerowego scenopisu obrazkowego w formie krótkich filmów animowanych, które służyły ekipie jako punkt odniesienia w pracy na planie. Fink zaprojektował efekty specjalne, dzięki którym "X-Meni" zaskakują przeciwnika stalowymi szponami i trzymetrowym językiem, rażą śmiercionośnymi promieniami z oczu i zmieniają kształty na oczach widzów. Postanowiliśmy, że nie będziemy czekać z efektami na sam finał - mówi.

Szpony Rosomaka, elastyczny język Ropucha oraz specjalne aplikacje dla Mystique, Szablozębego i Ropucha zaprojektowała ekipa Gordona Smitha skupiona wokół założonego przez niego studia FX Sith, Inc.. Smith wykonał piętnaście kompletów szponów dla grającego rolę Rosomaka Hugh Jackmana. W zależności od sceny aktor miał do dyspozycji szpony wykonane z metalu lub tworzywa, twarde jak stal lub plastyczne. Filmowy Ropuch może wyrzucać język na odległość od dwóch do czterech i pół metra. Smith zaprojektował specjalną aplikację dentystyczną, która zmuszała aktora Raya Parka do trzymania półotwartych ust. Sam język "wyczarował" Mike Fink. Gordon Smith mówi: Na planie "X-Menów" wdrożyliśmy wiele nowych technologii. Nigdy dotąd przy charakteryzacji nie wykorzystywano silikonu na tak wielką skalę. W przypadku Ropucha i Szablozębego charakteryzowano tylko widoczne części ciała - twarze, głowy i ręce. W przypadku grającej rolę Mystique Rebeki Romijn-Stamos w grę wchodziła jednak charakteryzacja całego ciała - od stóp po czubek głowy.

Gordon Smith mówi: Był to żmudny proces. Rebecca musiała nosić blisko 70 samoprzylepnych aplikacji. Jakby tego było mało, całe jej ciało - nie wyłączając uszu, nosa i podbicia stóp - musieliśmy pomalować na niebiesko. Do tego dochodziła czerwona peruka i żółte szkła kontaktowe. Pierwszy raz pełna charakteryzacja zajęła nam dziesięć godzin, w końcu jednak udało nam się skrócić ten czas do ośmiu, a nawet sześciu godzin. Trudno się dziwić, że charakteryzacja wywoływała u Rebeki Romijn tzw. "mieszane uczucia". Aktorka mówi: Z jednej strony nigdy nie przypuszczałam, że mogę tak wyglądać, z drugiej jednak muszę przyznać, że było to najbardziej obsceniczne, męczące i upokarzające doświadczenie w moim życiu. Nie mogłam znieść tych długich godzin, podczas których malowano mi najintymniejsze miejsca. Biorąc pod uwagę czas, jaki zajmowała charakteryzacja i zdjęcia, zdarzało się, że aktorka pracowała na planie po 22-24 godziny na dobę. Nic zatem dziwnego, że nie mogła pracować dwa dni pod rząd, co nakładało na ekipę kolejne ograniczenia.

Geneza filmu

Wydawca Marvel Comics Stan Lee powołał "X-Menów" do życia w roku 1963, u szczytu działalności ruchu na rzecz praw obywatelskich. "X-Meni" byli dość niezwykłą grupą komiksowych super herosów - daleko im było do doskonałości, nieobcy był im sarkazm i zachowania antyspołeczne, w sumie jednak budzili sympatię czytelników, walczyli bowiem o swoje miejsce w świecie i dzielnie stawiali czoła nie tylko wrogom, ale i własnym słabościom. Bohaterowie "X-Menów" zmagali się ponadto z niesprzyjającym klimatem politycznym. Reżyser filmu, Bryan Singer, widzi w komiksie alegorię rasizmu i bigoterii oraz pochwałę akceptacji i tolerancji w atrakcyjnej oprawie opowieści fantastyczno-przygodowej. Jak mówi: Opowieść o "X-Menach" ma wyraźny podtekst polityczny. Mówi o podobieństwach, które nas łączą i różnicach, które nas dzielą. Motywy te są dziś równie aktualne, co w latach 60-tych. Relacje łączące Xaviera i Magneto są odbiciem panujących wtedy stosunków politycznych. Obaj są ulepieni z tej samej gliny i obaj widzą niesprawiedliwości, jakich doświadczają "mutanci". Na tym jednak podobieństwa kończą się. Xavier chce bronić tych, którzy się go boją, podczas gdy Magneto pragnie ich zniszczyć. Każdy z nich wierzy, że stoi po słusznej stronie - żaden nie pójdzie na kompromis. Nasz film mówi o tym, jak trudno jest wypracować system pokojowego współistnienia, który zaspokoi potrzeby wszystkich stron. Co nie znaczy, że nie ma w nim miejsca na spektakularne popisy rodem z kina akcji w najlepszym wydaniu...

Sześć lat temu jeden ze współpracowników podsunął producent Lauren Shuler Donner kilka komiksów z serii "X-Men" wraz z profilami bohaterów. Shuler Donner mówi: Najpierw poznałam Logana / Rosomaka (w org. Wolverine), który wydał mi się bohaterem godnym prawdziwej tragedii. Zrozumiałam, że szuka własnego "ja" i jest postacią skomplikowaną psychologicznie. "X-Men" wyróżnia się na tle innych komiksów. Opiera się na pogłębionym rysunku postaci, porusza problemy takie jak uprzedzenia i represje. W końcu w pewnym sensie wszyscy jesteśmy mutantami i odmieńcami. Shuler Donner zainteresowała projektem studio Twentieth Century Fox i w cztery lata później rozpoczęły się zdjęcia. W roku 1995 reżyser Bryan Singer i współpracujący z nim kierownik produkcji Tom DeSanto spotkali się z szefami Foxa, by przedyskutować z nimi inny projekt. DeSanto, który uważa się za fana komiksu, zasugerował, by reżyserię "X-Menów" powierzyć Singerowi. Jak mówi: Wyjaśniłem szefom Foxa, że choć trudno uznać Bryana za wymarzonego kandydata do wyreżyserowania tego typu filmu, wszystko wskazuje na to, że znakomicie wywiąże się z powierzonego mu zadania. W "X-Menach" nietrudno bowiem odnaleźć elementy krytyki społecznej. Wielu uważa komiks za alegorię wszelkiego typu uprzedzeń. Ich zdaniem stawia on pytanie o przyszłość rodzaju ludzkiego nawiązując jednocześnie do Martina Luthera Kinga i Malcolma X. Xavier wierzy, że "mutanci" i ludzie mogą pokojowo współistnieć. Magneto z kolei wyznaje darwinowską teorię ewolucji i uważa, że "mutanci" stoją wyżej od ludzi i muszą przetrwać bez względu na koszty.

Bryan Singer zyskał uznanie kameralnymi filmami, takimi jak Podejrzani i Uczeń szatana, zanim więc przystąpił do realizacji "X-Menów", postanowił zgromadzić wyczerpującą dokumentację tematu. Jak mówi: Postanowiłem poznać całą historię komiksu. Przeczytałem wszystkie dotychczasowe wydania i każdą publikację na jego temat, jaka tylko wpadła mi w ręce. Obejrzałem także wszystkie 70 odcinków serialu animowanego. Można powiedzieć, że zacząłem żyć życiem "X-Menów", szukałem bowiem elementów, które pobudziłyby mnie emocjonalnie i intelektualnie. Zacząłem analizować bohaterów i ich postawy. Zaintrygowało mnie, że istoty obdarzone nadludzkimi cechami egzystują w naszym "realnym" świecie. Postanowiłem, że film cechować będzie maksymalny realizm. Komiksowi "X-Meni" to bohaterowie mimo woli. Każda z nadludzkich mocy, którymi są obdarzeni, pociąga za sobą jakąś słabość lub skazę. Xavier ma - dla przykładu - niezwykłe zdolności telepatyczne, ale przykuty jest do wózka inwalidzkiego. Ruda może pochłonąć siły każdego, kogo dotyka, co skazuje ją na życie w samotności. Nigdy nie zazna miłości, seksu, ani macierzyństwa. Dzięki temu bohaterowie wydadzą się widzowi bliżsi, bardziej ludzcy.

Twórcy założyli sobie, że nakręcą film, który zadowoli zarówno fanów komiksu, jak i widzów, którzy nigdy o nim nie słyszeli. Producent Ralph Winter mówi: Bryan Singer zaangażował się w realizację ciałem i duszą. Nie chciał zawieść zaprzysięgłych fanów, którzy oblegają strony internetowe poświęcone "X-Menom". Sam jednak do ich nie należy, wiedział więc, co robić, by pozyskać pozostałych widzów. Bryan Singer mówi: Chciałem nakręcić film, w którym każdy znalazłby coś dla siebie. Zależało mi, by przykuwał uwagę i prowokował. Jego akcja rozgrywa się w czasach, gdy Logan i Ruda dopiero wstępują w szeregi "X-Menów". Dzięki temu możemy zaprezentować bohaterów widzom, którzy wcześniej ich nie znali. W miarę rozwoju akcji wprowadzamy jednak coraz więcej elementów, które od lat fascynują zaprzysięgłych fanów serii.

Kompletowanie obsady

Kompletowanie obsady rozpoczęto wiosną 1999, a zakończono pod koniec października, już po rozpoczęciu zdjęć.

Lauren Shuler Donner mówi: W komiksach występuje wielu wspaniałych bohaterów i złoczyńców. Niełatwo nam przyszło dokonać wyboru postaci, na których się skupimy. Kiedy poradziliśmy sobie z tym, zabraliśmy się za kompletowanie obsady. Jako pierwszego zaangażowano zawodowego zapaśnika Tylera Mane'a, któremu powierzono rolę siejącego postrach Szablozębego (w org. Sabretooth). Mierzący prawie dwa metry wzrostu Tyler Mane mówi: Zawodowemu zapaśnikowi nietrudno przekształcić się w hollywoodzkiego aktora. Turnieje zapaśnicze rozgrywa się bowiem na otwartym ringu, na którym nie sposób czegokolwiek ukryć - wszyscy wszystko widzą. Każdy zapaśnik kreuje jakąś postać, dzięki czemu nietrudno mu się potem wcielić w rolę aktorską na scenie, czy na ekranie.

Jedynym kandydatem do roli profesora Charlesa Xaviera był Patrick Stewart. Lauren Schuler Donner spotkała aktora kilka lat wcześniej, na planie Teorii spisku, którą wyreżyserował jej mąż, Richard Donner. Wtedy po raz pierwszy opowiedziała mu o planach przeniesienia na ekran "X-Menów". Bryan Singer mówi: Komiksowy profesor Xavier jest uderzająco podobny do Patricka Stewarta. Co więcej, Patrick to niezwykle utalentowany aktor. Ma odpowiednią prezencję i doskonałe wyczucie, co czyni z niego wymarzonego odtwórcę roli Xaviera. Patrick Stewart, któremu popularność przyniosła rola kapitana Jean-Luc Picarda z serialu Star Trek: Następne pokolenie, mówi: I pomyśleć, że znów gram bohatera obdarzonego autorytetem! Odkąd sięgam pamięcią, wiecznie grywam królów, kapitanów, imperatorów, szefów partii, liderów związkowych, prezydentów, generałów... Nie ma chyba munduru, którego nie nosiłbym na planie. Teraz gram Xaviera, przywódcę "mutantów". Ironia polega na tym, że nie mam w sobie nic z autorytetu.

Patrick Stewart spotkał na planie "X-Menów" swego starego przyjaciela z czasów Royal Shakespeare Company, Iana McKellena. Jak mówi: Spędziliśmy w zespole RSC ładnych kilka lat, ale dane nam było występować razem tylko w jednym spektaklu i to zaledwie przez kilka dni. Wiele nas jednak łączy. Jesteśmy w jednym wieku, razem robiliśmy karierę, pochodzimy z tej samej części Anglii i pod wieloma względami mamy podobne korzenie. Ian McKellen mówi: Co to był za ubaw! Wyobraźcie sobie tylko dwóch brytyjskich aktorów w średnim wieku, którzy starają się wyzbyć angielskiego akcentu po to, by móc stawić sobie czoła w świecie fantazji! "X-Men" to drugi po Uczniu szatana wspólny film Bryana Singera i Iana McKellena. Aktor mówi: Uwielbiam Bryana, jesteśmy dobrymi przyjaciółmi. Ma wyrobiony smak i wie, czego chce. Intryguje mnie świat "mutantów", bo w pewnym sensie można mnie uznać za "mutanta". Jestem bowiem gejem, często więc spotykam ludzi, którzy uważają, że jestem za bardzo niebezpieczny, niezwykły lub nienormalny, by pozwolić mi żyć w społeczeństwie. Z filmowymi "mutantami" mogą się identyfikować nie tylko geje, ale i przedstawiciele innych mniejszości. Zdecydowałem się przyjąć rolę w tym filmie, bo jego bohaterowie przeżywają moralne dylematy godne Szekspira. Sądzę, że nie ma przesady w stwierdzeniu, że "X-Meni" wiele zawdzięczają Bardowi. To epicki film przygodowy, który zdradza wielką wyobraźnię i porusza niebłahe problemy.

Stewartowi i McKellenowi partneruje James Marsden w roli Cyklopa (w org. Cyclops), w życiu prywatnym zapalony kinoman. Aktor mówi: Dorastałem w Oklahomie oglądając mnóstwo filmów, a Patrick Stewart i Ian McKellen należeli do grona moich największych idoli. Nigdy nie przyszło mi do głowy, że kiedykolwiek spotkam się z nimi na planie. Był to dla mnie wielki zaszczyt, a jednocześnie okazja, by czegoś się nauczyć. Latem 1999 role w "X-Menach" objęli Famke Janssen (Jean Grey), nagrodzona Oscarem za Fortepian Anna Paquin (Ruda, w org. Rogue), Rebecca Romijn (Mystique), Ray Park (Ropuch, w org. Toad), Bruce Davison (senator Robert Kelly) i Halle Berry (Sztorm, w org. Storm). Lauren Shuler Donner mówi: To, że udało nam się pozyskać tylu znakomitych aktorów, zawdzięczamy Bryanowi. Dzięki niemu zrozumieli oni, że "X-Meni" nie będą kolejną ekranizacją komiksu, a filmem o dużo bardziej złożonej dramaturgii, pełnym odniesień do naszej rzeczywistości.

Halle Berry mówi: "X-Meni" są dla mnie filmem o akceptacji i tolerancji. Gram Sztorm, jedyną czarnoskórą postać w filmie i cieszę się, że obdarzono ją tak niezwykłą osobowością i mocą. Storm jest sumieniem grupy, jest silna, a zarazem wrażliwa. Uważam ją za wspaniały wzór do naśladowania. Famke Janssen mówi: Nie uważam naszego filmu za ekranizację komiksu, choć wielu widzów tak go pewnie zaszufladkuje. Bryan Singer wykroczył poza schematy, które zwykły się nam kojarzyć z tym gatunkiem. Nakręcił film dla wszystkich. Pod koniec września 1999 twórcy stanęli w obliczu poważnego problemu. Zakładali bowiem, że Dougray Scott (Długo i szczęśliwie), którego obsadzili w roli Rosomaka, zakończy pracę nad Mission: Impossible 2 z końcem października i w listopadzie zjawi się na planie "X-Menów" w Toronto. Tymczasem okazało się, że zdjęcia do "Mission" nie zakończą się w przewidzianym terminie, a tym samym Scott nie będzie mógł objąć roli.

Rolę Rosomaka powierzono więc Hugh Jackmanowi, który od kilku lat odnosi spore sukcesy na scenach w Londynie i Australii. Aktor przyznaje, że o fenomenie "X-Menów" dowiedział się dopiero podczas zdjęć próbnych. Jak mówi: Kiedy wylądowałem na lotnisku w Toronto, powiedziałem celnikowi, że biorę udział w zdjęciach próbnych do ekranizacji "X-Menów". Zapytał mnie, jaką rolę mam zagrać, a ja odpowiedziałem, że Rosomaka. "Rosomaka!!!" - wykrzyknął na całe gardło prosząc mnie o autograf. Na nic zdały się wyjaśnienia, że to tylko zdjęcia próbne. W tej chwili zrozumiałem, na czym polega fenomen "X-Menów" i kim jest dla fanów bohater, którego miałem zagrać. Istotną rolę w rozwoju akcji pełnią relacje łączące Rosomaka i nastoletnią Rudą. Oboje marzą o czymś, co wydaje się poza ich zasięgiem. Rosomak pragnie poznać swą przeszłość, której nie pamięta, a Ruda marzy, by cieszyć się młodością jak każda "normalna" nastolatka. Grająca Rudą Anna Paquin mówi: Ruda przechodzi przez trudny okres dojrzewania, który wiąże się dla niej z niewyobrażalnym koszmarem. Jest bowiem "mutantką" i nie może dotknąć drugiej osoby z obawy o jej życie.

Na planie

Zdjęcia do filmu rozpoczęto na terenie Gooderham & Worts Distillery. Zajmujący powierzchnię trzynastu akrów kompleks jest jednym z najpopularniejszych zakątków Toronto. Podziwiać tam można dziewiętnastowieczne zabudowania przemysłowe i wykładane czerwoną kostką uliczki, które ekipa pokryła niemal trzydziestocentymetrową warstwą błota, akcja sceny otwierającej film rozgrywa się bowiem w obozie koncentracyjnym. Dwustuosobowa ekipa scenografów, pracująca pod kierunkiem Johna Myhre'a, nominowanego do Oscara za Elizabeth, zbudowała dla potrzeb filmu 80 samodzielnych dekoracji. Były wśród nich: podziemne laboratorium Xaviera, kryjówka Magneto oraz Cerebro, globalny system monitorowania "mutantów" usytuowany pod rezydencją profesora w Westchester w stanie Nowy Jork. John Myhre mówi: Przywiązywałem dużą wagę do tych dekoracji, bo dzięki nim widzowie poznają przeszłość Xaviera i Magneto. Niegdyś byli kolegami po fachu, może nawet przyjaciółmi, urządzili się więc bardzo podobnie. Wspólnie zaprojektowali Cerebro, w pewnych detalach wystroju wnętrz znalazły więc odzwierciedlenie ich odmienne filozofie życiowe.

Ponad powierzchnią ziemi znajduje się prowadzona przez Xaviera szkoła dla wybitnie uzdolnionych, która mieści się w pięknej, klasycznej rezydencji. "Dzieci-mutanty" uczą się w niej, jak znaleźć swoje miejsce w społeczeństwie, które się od nich odwróciło. Fasadę rezydencji Xaviera znaleziono w Parkwood Estate w Oshawie w prowincji Ontario, a zdjęcia do scen, których akcja rozgrywa się we wnętrzach, nakręcono w Casa Loma, jednym z najpopularniejszych zabytków Toronto. Pod rezydencją Xaviera rozciąga się labirynt podziemnych korytarzy, które tworzą tajemny świat "X-Menów". Ekipa scenograficzna zbudowała go od podstaw w atelier. John Myhre mówi: Chcieliśmy, by podziemne korytarze odzwierciedlały osobowość Xaviera, były czyste, eleganckie i wyrafinowane. Ściany, podłogi i sufity wyłożyliśmy błękitnymi kafelkami, tak by każdą z podziemnych komnat można było wykorzystywać do różnych celów - jako bibliotekę, salę operacyjną lub konferencyjną.

Wystarczy dotknąć któregokolwiek z błękitnych paneli ukrytych w ścianach, podłodze lub suficie, by w pokoju pojawiły się meble i sprzęty. Przestrzeń zaprojektowano kładąc nacisk na funkcjonalność. Poszczególne sale łączą korytarze i rozsuwane drzwi w kształcie litery "X". Dekorację przedstawiającą laboratorium zawieszono u sufitu, co pozwoliło autorowi zdjęć Newtonowi Thomasowi Sigelowi na ciekawe eksperymenty ze światłem. Cerebro mieści się w podziemiach rezydencji. Wysoką na trzy piętra, opartą na bazie okręgu dekorację przedstawiającą centrum monitorowania mutantów zbudowano w studiu kanadyjskiej telewizji CBC. John Myhre wykorzystał w tym celu te same błękitne panele, które posłużyły mu do budowy laboratorium profesora Xaviera.

Myhre zbudował także podziemną kryjówkę Magneto. Jak mówi: Magneto żyje w podziemiach wyspy, gdzie panują iście spartańskie warunki. Posługując się swymi magnetycznymi mocami wydrążył groty i tunele, a w jego kryjówce pełno jest wody i rud metali. Pomyśleliśmy, że skoro posiadł moc przyciągania, jego sprzęty powinny być wykonane z metalu. Na zewnątrz groty podziwiać możemy gigantyczny stalowy monolit, który sięga dziesięciu pięter w górę i pięćdziesięciu dwóch w głąb ziemi. Na efekt końcowy złożyły się miniatury, obrazy generowane komputerowo i wysoka na trzy piętra dekoracja zbudowana przez ekipę Johna Myhre'a. Monolit był najdroższą z dekoracji, a zbudowano go na terenie Greenwood Conservation na przedmieściach Toronto. John Myhre mówi: Naszym największym wyzwaniem było stworzenie wodnego pasa, który oddziela grotę Magneto od reszty świata. Najpierw wylaliśmy asfalt, jak przy budowie parkingu. Potem po obwodzie pociągnęliśmy asfaltową tamę i wypełniliśmy powstałą w ten sposób przestrzeń wodą o głębokości niespełna 30 cm. Dawało to wrażenie, jakby cała dekoracja, włącznie z monolitem, zatopiona była w toni wodnej.

W kanadyjskich studiach ekipa spędziła połowę z 90 dni zdjęciowych. Wysoką na trzy piętra replikę Statui Wolności zbudowano w Showline Harbourside Studios w Toronto. Nowojorska Statua Wolności wpisana została do rejestru zabytków, zdjęcia w plenerze nie wchodziły więc w rachubę ze względów finansowych i logistycznych. Pochodnię, głowę i koronę Statui odtworzono zatem w studio. Replika była około 50% większa od oryginału, by pomieścić aktorów i kaskaderów biorących udział w spektakularnej scenie finałowej. Na potrzeby tej sceny zbudowano największy w historii kina "niebieski ekran", który posłużył filmowcom jako tło.

O filmie

Cyklop. Jean Grey. Sztorm. Są dziećmi atomu, homo superior, następnym ogniwem ewolucji. Każde z nich przyszło na świat w wyniku niepowtarzalnej mutacji genetycznej, a natura obdarzyła ich niezwykłymi mocami: Cyklop (James Marsden - "Grzeszny świat", TV "Bella Mafia") może emitować wiązki energii o ogromnej sile rażenia, Jean Grey (Famke Janssen - "Goldeneye", "Celebrity") ma zdolności telekinetyczne i telepatyczne, a Sztorm (Halle Berry - "Senator Bulworth", "The Flintstones") może kontrolować warunki pogodowe i zmieniać klimat.

Otacza ich powszechna nienawiść i uprzedzenia. Społeczeństwo nie chce zaakceptować ich odmienności, boi się ich i skazuje na życie w odosobnieniu. Atmosferę nienawiści podsyca senator Robert Kelly (Bruce Davison - "Czarownice z Salem", "Na skróty"), mccarthystowski polityk dążący do uchwalenia praw, które skażą "mutantów" na życie poza nawiasem społeczeństwa. Cyklopowi, Jean, Sztorm i tysiącom im podobnych udaje się jednak przetrwać... Profesor Charles Xavier (Patrick Stewart - "Excalibur", "Diuna"), najpotężniejszy telepata na świecie, założył bowiem szkołę, w której "mutanci" uczą się wykorzystywać swoje moce dla dobra całej ludzkości - tej samej, która nie chce uznać ich prawa do życia i samostanowienia...

W szkole profesora Xaviera pojawia się dwoje nowych "mutantów": Logan / Rosomak (Hugh Jackman), samotnik ze stalowymi szponami u rąk, który posiadł niezwykłą moc regeneracji i Marie / Ruda (Anna Paquin - "Fortepian", "Sztuka latania"), wyalienowana nastolatka, która pochłania siły życiowe i wspomnienia każdego, kogo dotknie.

Rosomak i Ruda wstępują w szeregi "X-Menów", którzy stają do walki z dawnym kolegą profesora Xaviera, Erikiem Lehnsherrem zwanym "Magneto" (Ian McKellen - "Ryszard III", "Kochankowie sztormowego morza"). Magneto, dysponujący ogromną mocą "mutant" odwrócił się od społeczeństwa, wyznaje bowiem pogląd, że ludzie i "mutanci" nie mogą pokojowo współistnieć. Jest zdania, że "mutanci" powinni walczyć o swoje miejsce w świecie, przyszłość należy bowiem do nich. Magneto utworzył tajemne Bractwo skupiając wokół siebie potężnego Szablozębego (Tyler Mane - seriale TV "Słoneczny patrol", "Ich pięcioro"), Mystique (Rebecca Romijn-Stamos - seriale TV "Przyjaciele", "Ja się zastrzelę"), która może dowolnie zmieniać kształty i Ropucha (Ray Park - "Gwiezdne wojny: część I - Mroczne widmo", "Jeździec bez głowy"), który słaby wzrok nadrabia niezwykłą zwinnością. Magneto nie cofnie się przed niczym, by dowieść słuszności swych przekonań, nawet, gdy w grę wchodzić będzie przyszłość całego rodzaju ludzkiego - i nie tylko ludzkiego...

Realizatorzy

BRYAN SINGER jako nastolatek realizował amatorskie filmy 8mm kamerą pożyczoną od kolegi. Po ukończeniu School of Visual Arts w Nowym Jorku i University of Southern California zrealizował dwudziestopięciominutowy film "Lion's Den" z udziałem Ethana Hawke'a, który umożliwił mu pełnometrażowy debiut - film "Public Access", nagrodzony Wielką Nagrodą Jury na Sundance Film Festival 1993. Jego drugi film, "Podejrzanych", wyróżniono dwoma Oscarami '95 - za scenariusz Christophera McQuarrie i drugoplanową rolę męską Kevina Spacey. W roku 1998 zrealizował thriller "Apt Pupil" (video: "Uczeń szatana") wg Stephena Kinga.

DAVID HAYTER debiutuje jako scenarzysta filmem "X-Men". Wcześniej wyprodukował niezależny film "Burn" i udzielił głosu jednemu z bohaterów gry komputerowej "Metal Gear Solid".

NEWTON THOMAS SIGEL jest autorem zdjęć do m.in. następujących filmów: "Podejrzani" i "Apt Pupil" (video: "Uczeń szatana") Bryana Singera, "Złoto pustyni", "W matni", "The Trigger Effect" (video: "Mroczne miasto"), "Fox Fire", "Suspicious", "Krew i wino", "Blankman" (video: "Blankman"), "Salmonberries" (wyświetlany w TVP i wydany na kasetach video), "Money For Nothing", "Into the West" (TVP: "Na zachód"), "Indian Summer" oraz telewizyjnych "Bez wyboru", "Rock Hudson" i "Cudowne lata" (serial). Sigel współpracował także przy realizacji nominowanego do Oscara dokumentu "El Salvador, Another Vietnam" oraz nagrodzonego Oscarem "Witness to War". Był operatorem drugiej ekipy na planie m.in. "Plutonu", "Nixona", "The Doors", "Więcej czadu", "The Thin Blue Line" (TVP: "Cienka niebieska linia") i "True Stories" (TVP: "Prawdziwe historie").

STEVEN ROSENBLUM montował m.in. filmy "Glory" (video: "Sława", TVP: "Chwała", nominacja do Oscara), "Waleczne Serce - Braveheart" (nominacja do Oscara), "Steel Justice", "Jack the Bear" (video: "Jack niedźwiadek"), "Dangerous Beauty" / "A Destiny of Her Own" (video: "Piękna kurtyzana") i "Wichry namiętności" oraz serial "Życie zaczyna się po trzydziestce".

KEVIN STITT montował m.in. "Zabójczą broń 4", "Godzinę zemsty", "Teorię spisku", "Incydent" i "Na żywo".

JOHN WRIGHT był nominowany do Oscara za montaż filmów "_(Polowanie na >Czerwony Październik