Pressboki

Biografia Alego

Muhammad Ali (prawdziwe nazwisko: Cassius Clay) urodził się w 1942 roku. Bokser amerykański. Zdobywca złotego medalu olimpijskiego w wadze półciężkiej na Igrzyskach Olimpijskich 1960 (w finale zwyciężył z Polakiem Zbigniewem Pietrzykowskim), po powrocie do kraju wyrzucił medal na znak protestu przeciwko nierównym szansom życiowym Czarnych i Białych w USA. Rok później przeszedł na zawodowstwo, a jego wyniki stały się legendą boksu zawodowego.

4-krotny zawodowy mistrz świata wszechwag. Pierwsze zwycięstwo odniósł w 1964 roku, pokonując S. Listona. W roku następnym został pozbawiony tytułu, który odzyskał w 1967 roku po zwycięstwie nad J. Terrellem. Po tej walce odmówił służby wojskowej w Wietnamie, za co stracił nie tylko tytuł, ale również prawa obywatelskie. Po wygaśnięciu kary powrócił na ring w 1970 roku, po raz trzeci zdobył tytuł mistrza wszechwag w 1974 roku, nokautując w 8. rundzie G. Foremana – przygotowaniom do tej walki poświęcony jest znakomity, wyróżniony Oscarem dokument „When we were kings”. W 1978 roku pokonał L. Spinksa, pozbawiony ponownie tytułu w 1979, nie odzyskał go pokonany 1980 przez L. Holmesa. Na początku lat dziewięćdziesiątych u sportowca wykryto chorobę Parkinsona.

Dziś Mohammad Ali uznawany jest za legendę amerykańskiego sportu. To on zapalał znicz olimpijski podczas ceremonii otwarcia Letnich Igrzysk Olimpijskich w Atlancie w 1996 roku. Boks zawodowy uprawia również córka Alego.

Głosy prasy

Michael Mann zrobił szczery, bogaty w szczegóły, niezwykły film. David Ansen, „Newsweek”

Michael Mann i Will Smith znaleźli sposób, jak odsłonić serce bohatera. Pat Travers, „Rolling Stone”

Nagrody i wyróżnienia

OSCARY

- Will Smith – nominacja za pierwszoplanową rolę męską

- Jon Voight – nominacja za drugoplanową rolę męską

ZŁOTE GLOBY

- Will Smith – nominacja dla najlepszego aktora w dramacie

- Jon Voight – nominacja dla najlepszego drugoplanowego aktora w dramacie

- Lisa Gerrard&Pieter Bourke – najlepsza muzyka

MTV MOVIE AWARDS

- Will Smith – najlepszy aktor

IMAGE AWARDS

- najlepszy film

- Jamie Foxx – najlepszy aktor drugoplanowy

- Will Smith – nominacja za pierwszoplanową rolę męską

- Mario Van Peebles – nominacja za najlepszą drugoplanową rolę męską

- Jada Pinkett Smith – nominacja za najlepszą drugoplanową rolę kobiecą

NAGRODY KRYTYKÓW Z CHICAGO

- Jon Voight – nominacja za drugoplanową rolę męską

NARODOWE STOWARZYSZENIE KRYTYKÓW

- nominacja za najlepszy film

O produkcji

Michael Mann przez lata zajmował się jako filmowiec tematyką policyjną. Zrealizował jak dotąd tylko cztery filmy kinowe – każdy z nich stał się artystycznym wydarzeniem. Nie inaczej było z „Alim”.

Pytany o przyczyny podjęcia prac nad filmową biografią legendarnego boksera, reżyser odpowiedział: Jestem zaledwie o rok od niego młodszy, dlatego problemy jego pokolenia były również moimi problemami. Ponadto w 1963 roku miałem okazję zobaczyć Malcolma X. Był wspaniałym człowiekiem i jego śmierć odczułem bardzo boleśnie. Mimo tych wyjaśnień, dla wielu akurat ten temat, podjęty przez Manna, był zaskoczeniem. Jeśli jednak przyjrzeć się bliżej pozostałym filmom tego reżysera, to widać, że każdy z nich opowiada o człowieku, który zrobi wszystko, by obronić swoje przekonania.

Michael Mann znany jest jako reżyser, który wyjątkowo precyzyjnie przygotowuje się do swoich kolejnych produkcji. Mann długo kompletował obsadę – w ekipie znalazło się wielu znakomitych młodych czarnoskórych aktorów, na czele z Jamie Foxxem, który wniósł do filmu swój olbrzymi talent komiczny. Jedną z najciekawszych ról w swoim dorobku stworzył też Jon Voight. Aktor już drugi raz współpracował z Mannem (wcześniej w „Gorączce”) i cierpliwie znosił wielogodzinną charakteryzację, by jak najbardziej upodobnić się do oryginalnego Howarda Cosella. Jednak najwięcej kontrowersji wzbudziło obsadzenie Willa Smitha w roli tytułowej. Smith znany był wcześniej wyłącznie z ról komediowych w produkcjach czysto komercyjnych. Jednak, jak twierdzi jeden z producentów, Jon Peters: Michael dobrze wiedział, co robi. Dostrzegł w Willu potencjał dramatyczny i Will go nie zawiódł. Wiedział, że może to być dla niego rola życia i z tej szansy skorzystał. Przecież przygotowywał się do tej roli prawie rok.

Michael Mann znany jest z dążenia do perfekcji. Nim w ogóle przystąpił do zdjęć, zgromadził niemal wszystkie dostępne materiały filmowe, dotyczące kariery Alego z lat 1964-1974. Wielką pomocą służył tu Leonard Gast, autor „When we were kings”, wyróżnionego Oscarem dokumentu o walce Alego z George’em Foremanem, a także Howard Bingham, jeden z najbliższych przyjaciół boksera. Szczególnie uważnie zostały przestudiowane wszystkie walki bokserskie, które reżyser zamierzał pokazać w filmie. W efekcie to, co widzimy na ekranie, jest nieomal perfekcyjnym odtworzeniem autentycznych walk boksera. Warto podkreślić, że do sfilmowania walk bokserskich została wykorzystana najnowocześniejsza technika operatorska, łącznie z użyciem steadicamu. Efekt jest zadziwiający, a sceny te można porównać jedynie do niezapomnianych sekwencji z filmu „Wściekły byk” Martina Scorsese.

Równie pieczołowicie ekipa odtwarzała miejsca, gdzie przebywał autentyczny Ali. Scenograf, John Myhres opowiada: Ali spędził niezapomniany wieczór ze swoją pierwszą żoną Sonji. Bawili się m.in. w klubie The Tiger Lounge w Chicago. Odnaleźliśmy to miejsce. Dziś jest tam sklep meblowy. Wynajęliśmy cały budynek na jakiś czas. Usunęliśmy meble i na podstawie zdjęć odtworzyliśmy wnętrze dawnego klubu. Co więcej, długo analizowaliśmy dostępne materiały, tak aby nasz filmowy Ali poruszał się dokładnie w tych miejscach, jak to miało miejsce 40 lat wcześniej.

Pytany, dlaczego tak pieczołowicie odtwarzał wszystkie realia, Mann odpowiada: Przystępując do pracy nad tym filmem, nie interesowała mnie realizacja ćwiczenia biograficznego, ani dokumentalnej laurki ku czci. Idealizować Alego byłoby pomniejszaniem jego człowieczeństwa. Chciałem po prostu pokazać, co działo się w sercu tego człowieka. Nie tylko zresztą jego – próbowałem odtworzyć stan ducha czarnoskórych z tamtego okresu. Stąd taka właśnie, a nie inna sekwencja otwierająca film – kiedy widzimy to, co dla tych ludzi było wtedy najważniejsze: kościół, muzyka, ale też osiągnięcie własnych celów w życiu.

Warto zwrócić uwagę również na ścieżkę muzyczną. Mann bardzo pieczołowicie dobiera muzykę do swoich filmów. W poprzednich filmach korzystał z nagrań tak „niefilmowych” kompozytorów, jak znakomity jazzman Jan Garbarek, czy Kronos Quortet. Tym razem autorką głównej muzyki jest Lisa Gerrard (przy współudziale Pietera Bourke), niegdyś wokalistka kultowej grupy Dead Can Dance, dziś komponująca przede wszystkim muzykę filmową. Oprócz tego możemy usłyszeć czołówkę czarnoskórych wykonawców. Mann wybrał dawne nagrania wielkich gwiazd (m.in. Arethy Franklin czy Marvina Gaye), ale też na potrzeby tego filmu powstały nowe piosenki R. Kelly’ego, czy Alicii Keyes. Na osobną uwagę zasługują utwory marokańskiego śpiewaka, Salifa Keity.

Michael Mann pracował nad „Alim” prawie dwa lata. Opłaciło się. Ten film, jak określił to jeden z krytyków, to „Michael Mann w najlepszym swoim dziele”.

Streszczenie

Cassius Clay do 1961 roku uprawiał boks amatorski. Potem przeszedł na zawodowstwo. 24 lutego 1964 roku – jeden z najważniejszych dni w karierze młodego Cassiusa Claya. Tego wieczoru odbywa się walka między nim a Sonnym Listonem, aktualnym mistrzem świata. Clay wygrywa i przejmuje tytuł. 22-letni Cassius jest człowiekiem nieokrzesanym, pyskatym, przekonanym, że jest najlepszy na świecie. Wygrana walka tylko go w tym utwierdza. Clay kontynuuje udaną karierę sportową. Jednocześnie zaprzyjaźnia się z Malcolmem X, charyzmatycznym przywódcą murzyńskim, zafascynowanym religią islamu. To pod jego wpływem Cassius Clay decyduje się na zmianę wyznania i nazwiska – na Muhammad Ali. Zabójstwo Malcolma X z rąk zamachowców związanych z Elijahem Muhammadem jest dla Alego ciężkim przeżyciem. Tymczasem rząd amerykański decyduje się zmienić prawo, przez co także osoby publiczne (zarówno artyści i sportowcy) mają obowiązek zgłosić się do odbycia służby wojskowej w czasie wojny w Wietnamie. Ali mógłby spokojnie i bezpiecznie odpracować pobór, jednak buntuje się przeciwko powołaniu, mówiąc, że „nie zamierza brać udziału w niesłusznej wojnie, prowadzonej przez faszystowski naród, który nie potrafi nawet zadbać o własnych obywateli”. Ta wypowiedź powoduje, że Muhammad Ali zostaje pozbawiony prawa do uprawiania sportu na terenie USA, a przeciwko niemu rozpoczyna się proces sądowy. Muhammad Ali rozpoczyna bezpardonową walkę w obronie własnych przekonań, a jednocześnie stara się o odzyskanie reputacji znakomitego boksera. Muhammad Ali odzyskuje tytuł mistrza świata po zwycięskiej walce z George’em Foremanem w Zairze, w 1974 roku.

Will Smith opowiada o filmie

- Dlaczego biografia Alego jest dziś tak ważna?

- Każdy znajdzie w jego życiu coś ważnego dla siebie, ale dla mnie, jako dla młodego człowieka, najistotniejszą rzeczą, jaką chcieliśmy uwypuklić w tym filmie, była jego powaga i zarazem prostota w oddaniu Bogu. Ali był przecież gotów poświęcić wszystko: karierę, pieniądze, wszystko – żeby jego wiara pozostała niezachwiana. Myślę, że to przesłanie, że wiara jest dla człowieka najważniejsza – jest jednym z najważniejszych aspektów jego życia.

- Długo przygotowywałeś się do scen sportowych?

- Już na etapie przygotowań do realizacji podjęliśmy decyzję, że wszystkie pojedynki bokserskie powinny być jak najbardziej autentyczne. Nie mieliśmy wyjścia: na ringu musieliśmy bić się na serio. Dlatego już pierwszego dnia na obozie treningowym, ustaliliśmy z moim trenerem, Darrylem Fosterem, że nie będzie to przygotowanie do filmu, tylko nauka boksu. Nie ma w filmie aktorów. Jesteśmy zawodnikami i walczymy ze sobą. Co prawda myślałem sobie po cichu: „Co ja tu robię! Michael jest wariatem!”, ale wiedziałem, że poświęcę wszystko, żeby film był jak najbardziej autentyczny.

- Ta nauka była pewnie bolesna...

- Żebyś wiedziała! Michael zdecydował, że powinienem bardzo dokładnie przygotować się do roli. Pracowałem nad tą rolą prawie rok. Zaczęliśmy od intensywnej nauki podstawowych technik bokserskich – dzień w dzień przez trzy miesiące. A potem odbywałem regularne walki – sześć dni treningu, potem w czwartki – turnieje. Wiedziałem również, że Michael planuje odtworzenie niektórych walk Alego. Sporo czasu spędziłem na studiowaniu jego, przypominającego Terminatora, stylu. Nie wszystkie dni z tego okresu wspominam miło. Najgorzej – próbę odtworzenia walki z Joe Frasierem. Myślałem nawet wtedy, czy nie zrezygnować...

- Co jeszcze było trudne w trakcie przygotowań?

- Istnieje wiele dokumentów poświęconych Muhammadowi. Jednak niezmiernie mało pokazuje go jako „spokojnego człowieka”. Niemal wszystkie poświęcone są jego walkom, lub wystąpieniom publicznym. Dlatego najtrudniej było nam znaleźć klucz do pokazania spokojnej strony tego człowieka. Bardzo pomógł nam Leonard Gast, który przekopał potężne archiwum i znalazł kilkanaście minut materiałów z prywatnego życia Alego.

Mieliśmy ponad 100 godzin materiałów, i tylko siedemnaście minut pokazywało tego nieznanego światu Alego. Odkryliśmy wtedy ze zdumieniem, że ten niesłychanie aktywny człowiek, w tych spokojnych momentach wyłączał się całkowicie! I to właśnie pokazanie tej jego niezwykłej umiejętności całkowitego wyciszania się we własnym, wewnętrznym świecie – było dla mnie najtrudniejsze.