Stary druh 2009

Kiepski! – Ogólnie nic ciekawego ! Ale może kogoś zainteresuje ?

Kres życia, żegnanie się ze światem, jak i odchodzenie dawnego świata i jego reprezentantów, od zarania stanowią pożywkę tematyczną dla kina fabularnego. W krąg tego motywu wdziera się również przejmujący film dokumentalny „Stary druh” Lee Chung-ryoula, w którym kwestia spotkania kultur zostaje przeniesiona na podstawowy poziom. A czekanie na śmierć nabiera znamion oczekiwania na schyłek pewnej epoki.

Debiutanckie dokonanie reżysera z Korei Południowej stało się rewelacją lokalnego rynku
. Film do tej pory zgromadził w kinach przeszło trzymilionową widownię. Spotkał się też z ciepłym przyjęciem na Sundance, jeszcze wcześniej zdobył nagrodę dla najlepszego filmu dokumentalnego festiwalu w Pusan. Również z Planete Doc Review wyjechał „z czymś”: otrzymał Nagrodę Dialogu Ekumenicznego. Wszystkie laury, zachwyty i entuzjastyczne recenzje wzbudzają zainteresowanie tytułem. Jednak sama treść również przykuwa uwagę. Oto 80-letni Choi Won-kyun wraz z żoną zajmują się uprawą ryżu. Praca przebiega w spartańskich warunkach. Zbiory własnymi rękami, w których jedynym oparciem jest wół. Prawdziwy przyjaciel rodziny, szczególnie mężczyzny, 40-letnie zwierzę, które – jak łatwo policzyć – towarzyszyło bohaterom przez pół życia. Teraz nieuchronnie zbliża się moment jego pożegnania ze światem. Co stanowić będzie kres funkcjonowania gospodarki Choia i Lee Sam-soon na dotychczasowych zasadach. Zniedołężniali Koreańczycy nie będą już w stanie wdrożyć nowych
reguł.

Początkowo reżyser planował opowiedzieć o swoich rodzicach, którzy doświadczyli
podobnej historii. Kiedy pod koniec lat 80. ubiegłego wieku gospodarka Korei Południowej gwałtownie zaczęła się modernizować, małe farmy, jak ta z filmu, odeszły do lamusa. Także ojciec Lee Chung-ryuola unowocześnił swoje gospodarstwo, sprzedając krowę, na której wcześniej opierał się w pracy. Ostatecznie bardziej fascynująca wydała się reżyserowi opcja ukazania farmy na starą modłę. Po pięciu latach w Bonghwa udało mu się znaleźć bohaterów, których sportretował w „Starym druhu”. Potem przez blisko rok towarzyszył im w życiu, za pośrednictwem „cierpliwego oka kamery” kreśląc przejmujący obraz
, pokazując ich niemal niewolniczą pracę na plantacji ryżu, problemy zdrowotne, opadanie z sił, przy jednoczesnym uporczywym kontynuowaniu dotychczasowego trybu życia.

Choi przez całe życie pracował, teraz kiedy znajduje się u kresu sił, nie może przestać. Lekarz przestrzega, że jeśli nie zacznie się oszczędzać, w każdej chwili mogą go spotkać zawał serca wespół z kilkoma innymi przypadłościami. Nie chce też sprzedać wołu na mięso, co mogłoby podreperować domowy budżet
, mocno nadszarpnięty skądinąd. Żonie zdarza się mówić, że żałuje wyjścia za mąż za „nieodpowiedniego człowieka”. Kiedy miała 16 lat została wydana za Choia, pracoholika, w dodatku myślowo zakotwiczonego w patriarchalnej rzeczywistości. Lee Sam-soon nie rozumie pewnych zachowań małżonka, choćby jego uporu, do czego otwarcie się przyznaje przed kamerą. Trochę jakby liczyła, że spojrzenie obiektywu otworzy jakąś zapadkę w głowie Choia i ten przejrzy na oczy, zmieni patrzenie na świat.

Uboga farma w Korei Południowej, dziewiątka dzieci młodych bohaterów zdecydowała się na migrację do miast. Rodzice nie mają złudzeń, że potomstwo mogłoby im dopomóc. Dramat odchodzącej generacji nakłada się tutaj na społeczną przemianę, jaka dokonała się w Korei, a także w innych państwach azjatyckich. Mechanizacja rolnictwa pociągnęła za sobą zmniejszenie miejsc pracy w tym sektorze, co – w zestawieniu z postępującą technicyzacją – zaowocowało przenosinami mas przynależących do młodego pokolenia ku obietnicom dawanym przez miasto. Reżyser zmianę w społeczeństwie pokazuje na przykładzie dwójki bohaterów (trójki, jeśli policzyć wołu). Filmowy mikroświat staje się soczewką dla większej całości. Do tego Lee Chung-ryuol potrafi wyzyskać sympatię względem starego małżeństwa, nasycić ekran nostalgią, lecz nie wpadając przy tym w pułapkę tworzenia peanu na cześć starego porządku. Chyba właśnie te elementy decydują o powszechnym powodzeniu „Starego druha”, filmu zarazem bardzo lokalnego, jak i wyposażonego w niezwykłą uniwersalną siłę.