Filmy film czarno-biały, prowincja

W małym, prowincjonalnym miasteczku życie płynie wolno i spokojnie, wszystko jest na pozór ułożone i zaszeregowane, jednakże pod zewnętrzną powłoką rozgrywa się wiele osobistych konfliktów i tragedii.

Autorem dramatu jest Zdzisław Skowroński, który napisał sztukę dla 70-letniego wówczas aktora, Janusza Warneckiego, człowieka schorowanego, u schyłku kariery zawodowej. Przedstawia aktora tułającego się w młodości po prowincjonalnych teatrach, człowieka, który przeżył Pawiak, okupację, poniżenie i wielkie cierpienie. Przeszłość powraca we wspomnieniach młodego aktora, który kreuje postać mistrza sprzed wielu lat. W czasie okupacji przygotowuje się do roli „Makbeta”, wierząc, że zagra wymarzoną rolę po wojnie. Kiedy zjawia się gestapo, zabiera zakładników, zostawiając mistrza, który ma dokumenty księgowego…

Lata 70. XX wieku, Miechów – peerelowska prowincja. Miejscowi towarzysze przygotowują ważną uroczystość ku czci Bartosza Głowackiego, kosyniera, uczestnika insurekcji kościuszkowskiej. Oczekują bardzo ważnych gości „z województwa”.

Akcja filmu osadzona jest w Kętrzynie. Fabuła kręci się wokół kilku wątków, które przeplatają się ze sobą. Są to: manewry straży pożarnej, trening kulturystów, próba chóru, wycieczka szkolna, która zwiedza bunkry i młodzież, która bawi się w byłej sali konferencyjnej kwatery głównej Hitlera, którą przerobiono na restaurację.

Tytułowe monidło to kiczowaty portret namalowany na podstawie zdjęcia ślubnego, na którym para młodych jest ubarwiana. Takim fachem trudni się Karol Pieczarkowski, domokrążca oferujący ludziom monidła. Pewnego dnia puka do drzwi Władka Kamińskiego. Trafił dobrze, w domu nie ma żony Władka, więc bez trudu namówił go na dwa monidła, mało tego: dodatkowo nieźle popił i pojadł, a Władek zapłacił mu jeszcze akonto przyszłych portretów dopiero co otrzymaną wypłatę. Oszust wymyka się w chwili, gdy do domu wraca Kamińska. Awantura na całego, na nic kwiatki, na nic przeprosiny i następna pensja. Co ich może pogodzić?

Bohaterami są oficerowie prowincjonalnego garnizonu. W chwilach wolnych od służby piją, grają w karty, snują długie opowieści. Wszystkich intryguje hrabia Sylwio, u którego się spotykają – tajemniczy samotnik i niedościgły mistrz pistoletu. Kiedyś był ozdobą petersburskich salonów. Jego karierę przerwał pojedynek, w którym swego przeciwnika nie tylko poniżył, ale i zlekceważył. Nie oddał strzału, znikł i postanowił zażądać dla siebie nieoddanego strzału w momencie, kiedy mu najbardziej będzie zależało na życiu.