Obyczajowy 1959

Adaptacja powieści Marka Hłaski „Następny do raju”. Akcja filmu toczy się w bazie transportu drewna w Bieszczadach. W tym odludnym, ponurym miejscu, w niezwykle ciężkich warunkach, pracują wyrokowcy i życiowi wykolejeńcy. Fatalny stan techniczny samochodów nie tylko utrudnia im wykonywanie obowiązków, lecz stwarza śmiertelne niebezpieczeństwo. Nic dziwnego, że nikomu nie zależy na pracy, wszystkim zaś – na możliwie szybkiej ucieczce. Nie ma tu bohaterów jednoznacznie złych ani jednoznacznie dobrych. Nikt też nie przechodzi budującej przemiany od ciemnego typa do przodownika pracy. Wszyscy są „przyczernieni”, cyniczni. Mimo że znajdują się w sytuacji bez wyjścia, na co dzień stają oko w oko ze śmiercią, starają się jednak żyć zgodnie z własnym kodeksem honorowym. Choć pozbawieni złudzeń i skrupułów, są zdolni do autentycznego bohaterstwa.

Młody pisarz, Lucjan Salis, wynajmuje miejsce w pokoju swojego przyjaciela Zygmunta Stukonisa. Oprócz nich w ogromnym pokoju mieszkają jeszcze: student prawa, Józef Bednarczyk, młoda dziewczyna Teodozja razem ze swoim bratem, studentem medycyny, Mieciek, brat Zygmunta, oraz młoda kobieta – Felicja. Lucjan i Zygmunt całe dnie spędzają w barach i restauracjach na piciu wódki i rozmowach o sensie życia. Pewnego dnia do miasta wraca ich przyjaciel „Dziadzia”.

Pięciu młodych ludzi spotyka się po to, by szukać mocnych wrażeń i rozrabiać. Pewnego dnia ciężko biją dziennikarza Piotra Nowaka. W wyniku odniesionych ran traci on tymczasowo wzrok. Roman, jeden z bandy, w obawie przed aresztowaniem udaje obrońcę pobitego. Zwraca to uwagę Basi, młodej dziennikarki. Bohaterowie zakochują się w sobie, ale na ich drodze stanie przeszłość Romana.

Janek jest taksówkarzem. Jego ciężko chorą żonę, Zosię, może uratować drogi lek zagraniczny. Po bezskutecznych próbach zdobycia niedostępnego medykamentu taksówkarz decyduje się na udział we włamaniu do magazynów Urzędu Celnego…

Schyłek XIX wieku. Matka kilkuletniej Basi ginie tragicznie pod kołami pociągu. Nad chwilą przed śmiercią udaje się jej wyszeptać adres przyjaciółki, której chce powierzyć dziewczynkę. Chwilowo Basią zajmują się doktorostwo Budziszowie z małego miasteczka. Wreszcie wysyłają list do Stanisławy Olszańskiej, zawiadamiający o przyjeździe Basi do Krakowa. Dziewczynka z adresem Olszańskiej zawieszonym na piersi wyrusza sama w podróż.

Siedemnastoletni Andrzej marzy o przygodach. Uważa, że jego życie jest szare. Ucieka kradzionym motocyklem. Od tego momentu nic już nie będzie takie jak dawniej. Życie zaczyna być przeplatane dramatycznymi wydarzeniami – trafia do poprawczaka, umiera mu matka.

Inspektor PZU Anatol Kowalski jedzie na wakacje do Paryżewa. Nie jest to jednak prawdziwy urlop. Mężczyzna ma zdemaskować szajkę złodziei damskich kostiumów kąpielowych. Już na początku podróży popada jednak w tarapaty. W pociągu zamienia się walizkami z gościem ze Stanów Zjednoczonych.