Filmy seks, turcja, stambuł

Pierwsza część filmowej trylogii Demirkubuza Opowieści o ciemności powstała z inspiracji Obcym Alberta Camusa. Historię młodego urzędnika ze Stambułu, który nie wierzy w nic, nikogo nie kocha i idzie przez życie z niewzruszoną obojętnością, można by uznać za mini wykład z filozofii egzystencjalnej. Poznajemy Musę w momencie śmierci matki, jednak ani to zdarzenie, ani późniejsze sytuacje erotyczno-kryminalne, w które bohater zostaje wplątany, nie pozostawiają najmniejszego śladu w jego psychice. Musa jest zdeklarowanym samotnikiem, który tylko z konieczności wchodzi w relacje z innymi ludźmi. Nie pasuje do nikogo. Zapewne nie przez przypadek turecki reżyser umiejscowił swojego bohatera w wyjątkowo odrażającym środowisku, funkcjonującym w niszczących zależnościach władzy, w którym przemoc nieustannie przeplata się, łączy i kojarzy z seksem. Młody mężczyzna podróżuje po tym świecie pozbawiony jakichkolwiek złudzeń. Jedynym uczuciem na jakie go stać jest dojmujące, irracjonalne poczucie winy za sam fakt własnego istnienia. Demirkubuz opowiada historię Musy z właściwym bohaterowi swojego filmu beznamiętnym dystansem.

Historia czworga stambulczyków – trzydziestopięciolatków, którzy kochają się i nienawidzą, odchodzą od siebie i wracają. Pozornie są to dwie dobrane pary przyjaciół, jednak w scenariuszu (inspirowanym sztukami Harolda Pintera) nic nie jest takie oczywiste, a prawdę trudno odróżnić od gry i udawania. W liberalnych zachowaniach bohaterów – alkoholu i seksu tu nie brakuje – można odczytać głęboko tłumione kompleksy. Monologi stają się okazją do refleksji o pokoleniu, dojrzewaniu, wykorzenieniu. Wszystko dzieje się w nienależącej do nikogo przestrzeni mieszkania, które permanentnie jest wynajmowane jako plan filmowy.

Niskobudżetowy debiut Demirkubuza przypomina Krótki film o miłości Krzysztofa Kieślowskiego, rozgrywa się jednak w nieco innej scenerii. Tytułowy Blok C to strzeżony budynek mieszkalny w stambulskiej dzielnicy Ataköy, którego mieszkańcami są przedstawiciele uprzywilejowanych klas społecznych. Jedną z bohaterek jest nieszczęśliwa w małżeństwie Tülay, która wchodzi w perwersyjną relację z Haletem – młodym dozorcą bloku. Powstaje osobliwy czworokąt, w którym pozostałe role odgrywają: mąż Tülay oraz ich młoda służąca Aslı. W tle zdarzeń oglądamy wypełniony melancholią Stambuł: miasto zachmurzone, ponure, zabetonowane aż po opustoszałe nabrzeża – odmienne od wyobrażeń, czy turystycznych doświadczeń. Demirkubuz przedstawia wyizolowany świat nowo wybudowanych blokowisk, oddzielony od tkanki miasta siecią autostrad, zamieszkały przez ludzi samotnych, uwięzionych w swoich rolach, emocjonalnie wychłodzonych. Stara się zajrzeć pod podszewkę tego świata, obnażyć szaleństwo i pragnienie władzy, jakie kryje się pod pozorami porządku.