Filmy dziewiętnasty wiek, film czarno-biały, teatr telewizji

Dokonana przez Zygmunta Hübnera adaptacja powieści Mikołaja Gogola. Akcja spektaklu rozgrywa się w dziewiętnastowiecznej Rosji. Bohaterem jest osobnik stanowiący niejako wzorzec aferzysty. Do miasta N. przyjeżdża tajemniczy gość. Okazuje się, że jego zamiarem jest kupno jak największej ilości „martwych dusz”, czyli chłopów, którzy zmarli, a figurują na listach i właściciele muszą płacić za nich podatki. Czyczykow (tak nazywa się ów przybysz) zachęca poszczególne osoby do sprzedawania mu zmarłych chłopów – wszystko ma się odbywać zgodnie z prawem. Czyczykow (w tej roli Tadeusz Łomnicki) to człowiek o wielu obliczach. Stosownie do okoliczności bywa skromny i sentymentalny, elokwentny i bezceremonialny, pokorny lub jowialny, pewny siebie lub zahukany. Wszystko dla interesu, dla pozyskania partnera kolejnej transakcji. Podróż Czyczykowa po rosyjskiej prowincji w poszukiwaniu „martwych dusz” pokazuje szeroką panoramę społeczną ówczesnej Rosji. Pierwsza część zamierzonej przez Gogola, nigdy nieukończonej trylogii, zamierzonej na kształt „Boskiej Komedii” Dantego.