Filmy śmierć, film czarno-biały, warszawa

Opowieść rozgrywa się w czasie agresji Niemiec na Związek Radziecki. Niemcy zajmują Lwów, gdzie od razu rozpoczynają się masowe prześladowania Żydów, którzy pozostali w mieście. Lwowianie gremialnie uciekają, także główni bohaterowie filmu: małżeństwo Raisy i Sebastian, którzy przedostają się do Warszawy. Sebastian jest Żydem, więc muszą się ukrywać. On nie wytrzymuje napięcia, popada w obłęd, choroba nasila się do tego stopnia, że stanowi śmiertelne zagrożenie nie tylko dla żony…

Film tworzą dwie nowele, których akcja rozgrywa się w czasie II wojny światowej. Bohaterem pierwszej jest Dzidziuś Górkiewicz (Edward Dziewoński). Gdy wybucha powstanie, w popłochu opuszcza stolicę. Wraca jednak do Warszawy. Akcja drugiej noweli rozgrywa się w niemieckim oflagu. Uwięzieni oficerowie czerpią otuchę z powtarzanej legendy o ucieczce porucznika Zawistowskiego. Tylko nieliczni wiedzą, że historia ta nie jest prawdziwa.

Młody pisarz, Lucjan Salis, wynajmuje miejsce w pokoju swojego przyjaciela Zygmunta Stukonisa. Oprócz nich w ogromnym pokoju mieszkają jeszcze: student prawa, Józef Bednarczyk, młoda dziewczyna Teodozja razem ze swoim bratem, studentem medycyny, Mieciek, brat Zygmunta, oraz młoda kobieta – Felicja. Lucjan i Zygmunt całe dnie spędzają w barach i restauracjach na piciu wódki i rozmowach o sensie życia. Pewnego dnia do miasta wraca ich przyjaciel „Dziadzia”.

Powikłane losy dwóch kobiet, które muszą walczyć przeciwnościami rzucanymi im przez los. Teresa i Linka występują razem w kabarecie, gdy ten upada, muszą szukać pracy w prowincjonalnym miasteczku. Tam nie zagrzewają długo miejsca, ponieważ teatrzyk nie wytrzymuje próby czasu, a Linka nie występuje z powodu ciąży. Zastanawia się nad jej przerwaniem, jednocześnie planując powrót do Warszawy, gdzie pozostał ojciec dziecka.

Bohaterkami są trzy kobiety, które ocalały z kolumny obozowej. Udają się do Warszawy, gdzie trudno im odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Doskwiera im samotność. Każda z nich na własny sposób stara się ułożyć sobie życie.

Lato 1939 roku. Profesor Gabriel Tomicki (Bronisław Pawlik), nazywany przez znajomych don Gabrielem, spiera się podczas zebrania naukowego ze swoim adwersarzem, dr. Stanisławem Dogiem-Leśniewskim. Prof. Tomicki jest germanistą wykształconym na niemieckich uniwersytetach w Heidelbergu i Lipsku. Nie wierzy w możliwość rozpętania wojny przez potomków Goethego, Schillera i Hegla… Dr Dog-Leśniewski, subtelny znawca kultury francuskiej, jest odmiennego zdania. Zacięte spory, jakie od jakiegoś czasu wiodą, nie mają tylko charakteru intelektualnego, lecz również psychologiczny. Tomicki, mężczyzna niepozorny i wątły, na dodatek krótkowidz, ma trudności w kontaktach z kobietami. Dog-Leśniewski jest mężczyzną przystojnym i czarującym, cieszącym się ogromnym powodzeniem u płci pięknej. Tymczasem nadchodzi 1 września. Wybucha wojna. Zafascynowany osiągnięciami ducha germańskiego don Gabriel postanawia zaciągnąć się do wojska. Okazuje się jednak, że jest niezdolny do służby liniowej. Podczas jednego z nalotów poznaje w schronie Florentynę – fordanserkę z klubu nocnego Casanova. Dziewczyna jest jego sąsiadką, lecz przez całe lata nie zwracał na nią uwagi. Wspólnie postanawiają opuścić pogrążającą się w chaosie stolicę. Dźwigając plecaki, maszerują nocą. Za dnia sypiają po stodołach. Tomicki zakochuje się we Florentynie i dzięki niej leczy swój zadawniony kompleks. Udaje mu się także zaciągnąć do wojska.

Ostatni dzień wojny. Poranek pierwszego dnia pokoju. Pokazać tej szczególnej nocy losy młodego człowieka uwikłanego w okupacyjną przeszłość, zmęczonego bohaterstwem, przeczuwającego inne, lepsze życie. Cóż to za piękny temat do filmu. Tej szczególnej nocy spotyka się przeszłość z przyszłością - i zasiada do jednego stołu. Przy akompaniamencie tang i fokstrotów bohater filmu, Maciek Chełmicki, szuka odpowiedzi, jak żyć dalej - jak zrzucić dławiący bagaż przeszłości, rozwiązuje odwieczny dylemat żołnierza. Słuchać czy myśleć. A jednak Maciek zabije...

Funkcjonariusz w czarnej, skórzanej marynarce i sweterku polo, łamiący wszelkie opory moralne, 500-złotowy banknot z „górnikiem”, szczyt dobrego smaku – papierosy Silesia, radiowóz marki Warszawa i mrożący krew w żyłach pościg na brukowanych kostką ulicach Warszawy – syrenką za starym wartburgiem. To klimat, który – wyprany dziś z politycznych i propagandowych kontekstów – budzi w widzach odruch sympatycznej nostalgii za starymi, dobrymi czasami.

Rok 1944. Przygotowywany jest zamach na gestapowca von Steibagena. Konspiracja wychodzi na jaw i Niemcy aresztują osoby odpowiedzialne. Wszyscy z wyjątkiem Frama zostają rozstrzelani. Pozwolono mu uciec, by doprowadził ich do osoby najważniejszej, Filipa.

Warszawa, październik 1944 roku. Kapitulują ostatnie oddziały powstańcze. Gubernator Dystryktu Warszawskiego Ludwig Fischer otrzymuje rozkaz zrównania miasta z ziemią. Niemcy wysadzają w powietrze kolejne budynki, zamieniając Warszawę w gigantyczne rumowisko. Ludność cywila opuszcza masowo stolicę. Młody powstaniec ANDRZEJ (Igor Śmiałowski) dostaje rozkaz pozostania w mieście… Wkrótce odbiera pierwszy rozkaz. Ma ukryć radzieckiego skoczka spadochronowego radiotelegrafistę. Pod osłoną nocy – wraz z Jankiem i Julkiem – umieszcza Rosjanina w ruinach getta. Tymczasem na terenie getta ma swoją kryjówkę PIOTR RAFALSKI (Jan Kurnakowicz). Wraz z przygarniętym bezpańskim owczarkiem przemierza codziennie ulice w poszukiwaniu wody i pożywienia. Jest świadkiem egzekucji ukrywających się Żydów. Pewnego dnia Piotr przynosi do swej kryjówki ranną dziewczynę o imieniu Krystyna. Udaje mu się usunąć kulę z rany, co ratuje dziewczynie życie. Tymczasem radziecki spadochroniarz przesyła drogą radiową wiadomości o ruchach wojsk niemieckich. Otoczony przez Niemców skierowuje ogień radzieckiej artylerii na siebie i ginie. Pewnego dnia w kryjówce Piotra dochodzi do spotkania Andrzeja i Krystyny. Oboje przedostają się przez Wisłę na praską stronę. Piotr pozostaje w ruinach. Nadchodzi styczeń 1945 roku. Piotr dostrzega Andrzeja i Krystynę w kolumnie Wojska Polskiego wkraczającego do stolicy.